Prilog poznavanju sustava lokalne i područne (regionalne) uprave i samouprave u Republici Hrvatskoj od 1990. do 2004. godine

Saže­tak: Lokal­na i područ­na (regi­onal­na) samo­upra­va odre­đe­ni su Usta­vom i zako­ni­ma. Usta­vom iz 1990. gra­đa­ni­ma se jam­či pra­vo na lokal­nu samo­upra­vu. Usta­vom iz 2000. gra­đa­ni­ma jam­či pra­vo na lokal­nu i područ­nu (regi­onal­nu) samo­upra­vu. Prvi zakon o podru­čju župa­ni­ja, gra­do­va i opći­na done­sen je 1992., kao i Zakon o lokal­noj samo­upra­vi i upra­vi te zakon o Gra­du Zagre­bu. Pre­ma zako­nu iz 1990. pos­lo­ve držav­ne upra­ve obav­lja­ju minis­tar­stva i dru­gi zako­nom odre­đe­ni orga­ni repu­blič­ke upra­ve, orga­ni upra­ve grad­ske zajed­ni­ce opći­na i orga­ni općin­ske upra­ve kao dije­lo­vi jedins­tve­nog ustro­ja držav­ne upra­ve u RH. Pre­ma zako­nu iz 2003. tije­la držav­ne upra­ve su minis­tar­stva, sre­diš­nji držav­ni ure­di Vla­de, držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je i ure­di držav­ne upra­ve u župa­ni­ja­ma. Minis­tar­stva, sre­diš­nji držav­ni ure­di i držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je sre­diš­nja su tije­la držav­ne upra­ve, a ure­di držav­ne upra­ve su prvos­tu­panj­ska tije­la držav­ne upra­ve u župa­ni­ja­ma. Zada­tak arhi­vis­ti­ke zna­nos­ti je, izme­đu osta­log, i pro­uča­va­nje ustroj­stva i funk­ci­ja onih tije­la iz čijeg je rada i dje­lo­va­nja nas­ta­lo arhiv­sko gra­di­vo. Povi­jest ins­ti­tu­ci­ja sas­tav­ni je dio arhiv­ske zna­nos­ti, i sis­te­ma­ti­za­ci­ja je povi­jes­nih poda­ta­ka o dje­lo­va­nju i radu poje­di­nih ins­ti­tu­ci­ja kao stva­ra­te­lja arhiv­sko­ga gra­di­va. Toč­no poz­na­va­nje povi­jes­ti i dje­lo­kru­ga rada odre­đe­ne ins­ti­tu­ci­je polaz­na je toč­ka cje­lo­kup­nog rada arhi­va i arhi­vis­ta kao i pru­ža­nja pre­ciz­nih i smis­le­nih znans­tve­nih infor­ma­ci­ja koris­ni­ci­ma arhiv­skog gra­di­va, što je, uz čuva­nje i zašti­tu gra­di­va, temelj­na zada­ća arhi­va. Poz­na­va­nje povi­jes­ti ins­ti­tu­ci­ja pre­du­vjet je bilo kak­vog arhiv­skog rada. Sva­ka se infor­ma­ci­ja o gra­di­vu teme­lji na poz­na­va­nju stva­ra­te­lja gra­di­va odnos­no na povi­jes­ti ins­ti­tu­ci­ja.

Uvod

Nakon demo­krat­skih pro­mje­na 1990. godi­ne Hrvat­ska je doživ­lja­va snaž­ne, poli­tič­ke, gos­po­dar­ske i soci­jal­ne pro­mje­ne. Ras­pad SFRJ, pri­je­laz od jed­nos­tra­nač­kog u višes­tra­nač­ki poli­tič­ki sis­tem, pre­tvor­ba gos­po­dar­skog sus­ta­va iz pre­tež­no druš­tve­nog vlas­niš­tva u pri­vat­no vlas­niš­tvo, doni­je­la je niz pro­mje­na i to ne samo u sfe­ri vlas­niš­tva, već i u druš­tvu kao cje­li­ni.¹ Usta­vom od 22. pro­sin­ca 1990.² Repu­bli­ka Hrvat­ska (RH) uspos­tav­lje­na je kao jedins­tve­na i nedje­lji­va demo­krat­ska i soci­jal­na drža­va. Jed­no od temelj­nih nače­la Usta­va je nače­lo diobe vlas­ti na zako­no­dav­nu, izvr­š­nu i sud­be­nu. Vla­da­vi­na pra­va odre­đe­na je kao jed­na od naj­vi­ših vred­no­ta ustav­nog poret­ka RH – zako­ni mora­ju biti u skla­du s Usta­vom, a osta­li pro­pi­si u skla­du s Usta­vom i zako­nom. Sabor RH pred­stav­nič­ko je tije­lo gra­đa­na i nosi­telj zako­no­dav­ne vlas­ti. Pred­sjed­nik Repu­bli­ke držav­ni je pogla­var. Vla­da RH obav­lja izvr­š­nu vlast. Gra­đa­ni­ma se jam­či pra­vo na lokal­nu samo­upra­vu. Pra­vo na lokal­nu samo­upra­vu obu­hva­ća pra­vo odlu­či­va­nja o potre­ba­ma i inte­re­si­ma gra­đa­na lokal­nog zna­če­nja, a oso­bi­to o ure­đi­va­nju pros­to­ra i urba­nis­tič­kom pla­ni­ra­nju, o ure­đi­va­nju nase­lja i sta­no­va­nja, o komu­nal­nim dje­lat­nos­ti­ma, o bri­zi za dje­cu, soci­jal­noj skr­bi, kul­tu­ri, tje­les­noj kul­tu­ri, špor­tu i teh­nič­koj kul­tu­ri, te zašti­ti i una­pre­đe­nju pri­rod­nog oko­li­ša. O lokal­noj samo­upra­vi dono­si se zakon. Jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve mogu, u skla­du sa zako­nom, biti opći­na, kotar ili grad. U obav­lja­nju lokal­nih pos­lo­va tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve samos­tal­na su u skla­du sa zako­nom i sta­tu­tom, i pod­li­je­žu samo nad­zo­ru zako­ni­tos­ti ovla­šte­nih repu­blič­kih tije­la. Za obav­lja­nje pos­lo­va držav­ne upra­ve mogu se u opći­ni i kota­ru ili gra­du zako­nom osni­va­ti tije­la lokal­ne upra­ve. Ustroj­stvo i dje­lo­krug tih tije­la ure­đu­je se zako­nom. Odre­đe­ni se pos­lo­vi držav­ne upra­ve mogu zako­nom pre­ni­je­ti u dje­lo­krug tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve. U obav­lja­nju tih pos­lo­va tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve podre­đe­na su, u skla­du sa zako­nom, tije­li­ma držav­ne upra­ve. Župa­ni­ja je jedi­ni­ca lokal­ne upra­ve i samo­upra­ve. Ustroj­stvo i dje­lo­krug župa­nij­skih tije­la odre­đu­ju se zako­nom. Veli­ki se gra­do­vi zako­nom mogu ure­di­ti kao župa­ni­je. Glav­ni je grad RH je Zagreb. Grad Zagreb je poseb­na i jedins­tve­na teri­to­ri­jal­na i uprav­na cje­li­na, kojoj se ustroj­stvo ure­đu­je zako­nom.

28. pro­sin­ca 1992.³ RH pri­hva­ća nače­la i ins­ti­tu­te (odred­be) Europ­ske pove­lje o lokal­noj samo­upra­vi pot­pi­sa­ne od zema­lja čla­ni­ca Vije­ća Euro­pe u Stra­sbo­ur­gu 15. lis­to­pa­da 1985. godi­ne. Pod lokal­nom samo­upra­vom podra­zu­mi­je­va se pra­vo i zbilj­ska spo­sob­nost lokal­nih jedi­ni­ca da, u okvi­ri­ma odre­đe­nim zako­nom, ure­du­ju i uprav­lja­ju, uz vlas­ti­tu odgo­vor­nost i u inte­re­su lokal­nog pučans­tva, bit­nim dije­lom jav­nih pos­lo­va.

Domo­vin­ski rat i prog­na­nič­ko-izbje­glič­ka kri­za u Hrvat­skoj zapo­če­li su u pro­lje­će 1991. godi­ne. 1995. g., nakon oslo­bo­đe­nja dotad oku­pi­ra­nih podru­čja akci­ja­ma “Blje­sak” i “Olu­ja”, otpo­či­nje masov­ni povra­tak prog­na­ni­ka i izbje­gli­ca. Podru­čje istoč­ne Sla­vo­ni­je mir­no je, u siječ­nju 1998., pre­da­no Hrvat­skoj i rein­te­gri­ra­no. Nakon što je uspos­tav­ljen mir, Hrvat­ska se suoča­va s kom­plek­s­nim pro­ce­som tran­zi­ci­je, iz gos­po­dar­skih i druš­tve­nih odno­sa koji su bili deter­mi­ni­ra­ni ratom, u mir­no­dop­sko raz­dob­lje, gos­po­dar­ski razvi­tak i demo­kra­ci­ju.

20. siječ­nja 1998. utvr­đen je pro­čiš­će­ni tekst Usta­va.⁴ Gra­đa­ni­ma se jam­či pra­vo na lokal­nu samo­upra­vu. Pra­vo na lokal­nu samo­upra­vu obu­hva­ća pra­vo odlu­či­va­nja o potre­ba­ma i inte­re­si­ma gra­đa­na lokal­nog zna­če­nja, a oso­bi­to o ure­đi­va­nju pros­to­ra i urba­nis­tič­kom pla­ni­ra­nju, o ure­đi­va­nju nase­lja i sta­no­va­nja, o komu­nal­nim dje­lat­nos­ti­ma, o bri­zi za dje­cu, soci­jal­noj skr­bi, kul­tu­ri, tje­les­noj kul­tu­ri, špor­tu i teh­nič­koj kul­tu­ri, te zašti­ti i una­pre­đe­nju pri­rod­nog oko­li­ša. O lokal­noj samo­upra­vi dono­si se zakon. Jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve mogu, u skla­du sa zako­nom, biti opći­na, kotar i grad. U obav­lja­nju lokal­nih pos­lo­va tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve samos­tal­na su u skla­du sa zako­nom i sta­tu­tom i pod­li­je­žu samo nad­zo­ru zako­ni­tos­ti ovla­šte­nih držav­nih tije­la. Za obav­lja­nje pos­lo­va držav­ne upra­ve mogu se u opći­ni ili kota­ru i gra­du zako­nom osni­va­ti tije­la lokal­ne upra­ve. Odre­đe­ni se pos­lo­vi držav­ne upra­ve mogu zako­nom pre­ni­je­ti u dje­lo­krug tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve. Župa­ni­ja je jedi­ni­ca lokal­ne upra­ve i samo­upra­ve. Ustroj­stvo i dje­lo­krug župa­nij­skih tije­la odre­đu­ju se zako­nom. Veli­ki se gra­do­vi zako­nom mogu ure­di­ti kao župa­ni­je.

5. ožuj­ka 1999. Sabor je odre­dio pri­ori­te­te vanj­ske poli­ti­ke RH — skla­pa­nja spo­ra­zu­ma o pri­dru­že­nom člans­tvu u Europ­skoj uni­ji (EU) i pris­tu­pa­nju Part­ner­stvu za mir i NATO-u. Sva­ka drža­va koja želi pos­ta­ti puno­prav­nom čla­ni­com EU mora ispu­ni­ti četi­ri kri­te­ri­ja: poli­tič­ki (sta­bil­nost ins­ti­tu­ci­ja koje osi­gu­ra­va­ju demo­kra­ci­ju, vla­da­vi­nu pra­va, pošti­va­nje ljud­skih pra­va i pra­va manji­na i pri­hva­ća­nje poli­tič­kih cilje­va Uni­je), gos­po­dar­ski (pos­to­ja­nje dje­lo­tvor­nog tržiš­nog gos­po­dar­stva, te spo­sob­nost tržiš­nih čim­be­ni­ka da se nose s kon­ku­rent­skim pri­tis­ci­ma i tržiš­nim zako­ni­tos­ti­ma unu­tar EU-a), prav­ni (usva­ja­nje cje­lo­kup­ne prav­ne ste­če­vi­ne EU-a), te admi­nis­tra­tiv­ni (pri­la­god­ba odgo­va­ra­ju­ćih admi­nis­tra­tiv­nih struk­tu­ra s ciljem osi­gu­ra­nja uvje­ta za pos­tup­nu i sklad­nu inte­gra­ci­ju.

4. pro­sin­ca 2000. done­sen je pro­čiš­će­ni tekst Usta­va.⁵ RH je preš­la s polu­pred­sjed­nič­kog na par­la­men­tar­ni sus­tav. Gra­đa­ni­ma se jam­či pra­vo na lokal­nu i područ­nu (regi­onal­nu) samo­upra­vu. Pra­vo na samo­upra­vu ostva­ru­je se pre­ko lokal­nih, odnos­no područ­nih (regi­onal­nih) pred­stav­nič­kih tije­la koja su sas­tav­lje­na od čla­no­va iza­bra­nih na slo­bod­nim i taj­nim izbo­ri­ma na teme­lju nepo­sred­nog, jed­na­kog i opće­ga birač­kog pra­va. Gra­đa­ni mogu nepo­sred­no sudje­lo­va­ti u uprav­lja­nju lokal­nim pos­lo­vi­ma, putem zbo­ro­va, refe­ren­du­ma i dru­gih obli­ka nepo­sred­nog odlu­či­va­nja u skla­du sa zako­nom i sta­tu­tom. Jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve su opći­ne i gra­do­vi, nji­ho­vo podru­čje odre­đu­je se na način pro­pi­san zako­nom. Zako­nom se mogu usta­no­vi­ti i dru­ge jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Jedi­ni­ce područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve su župa­ni­je. Podru­čje župa­ni­je odre­đu­je se na način pro­pi­san zako­nom. Zako­nom se može glav­nom gra­du Zagre­bu utvr­di­ti polo­žaj župa­ni­je. Većim gra­do­vi­ma u Repu­bli­ci Hrvat­skoj zako­nom se mogu dati ovlas­ti župa­ni­je. Jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve obav­lja­ju pos­lo­ve iz lokal­nog dje­lo­kru­ga koji­ma se nepo­sred­no ostva­ru­ju potre­be gra­đa­na, a oso­bi­to pos­lo­ve koji se odno­se na ure­đe­nje nase­lja i sta­no­va­nja, pros­tor­no i urba­nis­tič­ko pla­ni­ra­nje, komu­nal­ne dje­lat­nos­ti, bri­gu o dje­ci, soci­jal­nu skrb, pri­mar­nu zdrav­s­tve­nu zašti­tu, odgoj i osnov­no obra­zo­va­nje, kul­tu­ru, tje­les­nu kul­tu­ru i šport, zašti­tu potro­ša­ča, zašti­tu i una­p­rje­đe­nje pri­rod­nog oko­li­ša, pro­tu­po­žar­nu i civil­nu zašti­tu. Jedi­ni­ce područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve obav­lja­ju pos­lo­ve od područ­nog (regi­onal­nog) zna­če­nja, a oso­bi­to pos­lo­ve koji se odno­se na škol­s­tvo, zdrav­s­tvo, pros­tor­no i urba­nis­tič­ko pla­ni­ra­nje, gos­po­dar­ski razvoj, pro­met i pro­met­nu infras­truk­tu­ru te pla­ni­ra­nje i razvoj mre­že obra­zov­nih, zdrav­s­tve­nih, soci­jal­nih i kul­tur­nih usta­no­va. Pos­lo­vi lokal­nog i područ­nog (regi­onal­nog) dje­lo­kru­ga ure­đu­ju se zako­nom. Pri­li­kom dodje­lji­va­nja tih pos­lo­va pred­nost će ima­ti ona tije­la koja su naj­bli­ža gra­đa­ni­ma. Pri­li­kom odre­đi­va­nja dje­lo­kru­ga jedi­ni­ca lokal­ne i područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve mora se vodi­ti raču­na o širi­ni i pri­ro­di pos­lo­va i o zah­tje­vi­ma učin­ko­vi­tos­ti i eko­no­mič­nos­ti. Jedi­ni­ce lokal­ne i područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve ima­ju pra­vo, u okvi­ru zako­na, svo­jim sta­tu­ti­ma samos­tal­no ure­di­ti unu­tar­nje ustroj­stvo i dje­lo­krug svo­jih tije­la, te ih pri­la­go­di­ti lokal­nim potre­ba­ma i moguć­nos­ti­ma. U obav­lja­nju pos­lo­va iz svo­jeg dje­lo­kru­ga tije­la jedi­ni­ca lokal­ne i područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve samos­tal­na su i pod­li­je­žu samo nad­zo­ru ustav­nos­ti i zako­ni­tos­ti ovla­šte­nih držav­nih tije­la. Jedi­ni­ce lokal­ne i područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve ima­ju pra­vo na vlas­ti­te pri­ho­de koji­ma slo­bod­no ras­po­la­žu u obav­lja­nju pos­lo­va iz svo­jeg dje­lo­kru­ga. Odre­đe­ni pos­lo­vi držav­ne upra­ve mogu se zako­nom povje­ri­ti tije­li­ma jedi­ni­ca lokal­ne i područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve i prav­nim oso­ba­ma koje ima­ju jav­ne ovlas­ti.

Vla­da je 15. velja­če 2001. doni­je­la niz zaklju­ča­ka koji­ma je obve­za­la sva minis­tar­stva i držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je da bez odgo­de pris­tu­pe pri­pre­ma­ma za pro­mje­ne zako­no­dav­s­tva koje će RH biti duž­na uskla­di­ti s acqu­is com­mu­na­ita­re­om EU. 18. lip­nja 2004. g. Europ­sko vije­će je pro­mak­nu­lo RH u služ­be­nog kan­di­da­ta za člans­tvo u EU.

Župa­ni­je, gra­do­vi, opći­ne

30. lip­nja 1990. Sabor SRH donio je Odlu­ku da se pris­tu­pi ras­pra­vi o pro­mje­ni Usta­va Soci­ja­lis­tič­ke Repu­bli­ke Hrvat­ske⁶ — Ustav tre­ba omo­gu­ći­ti opći­na­ma da se na samo­uprav­noj osno­vi udru­žu­ju u zajed­ni­ce opći­na, radi uskla­đi­va­nja i ostva­ri­va­nja zajed­nič­kih inte­re­sa. 28. srp­nja 1990. objav­ljen je Ustav­ni zakon na pro­vo­đe­nje Aman­d­ma­na LXIV. do LXXV. na Ustav SRH,⁷ kojim pres­ta­ju pos­to­ja­ti zajed­ni­ce opći­na. 9. stu­de­no­ga 1990.⁸ opći­ne Cen­tar, Črno­me­rec, Dubra­va, Mak­si­mir, Medveš­čak, Novi Zagreb, Peš­će­ni­ca, Samo­bor, Sesve­te, Sused­grad, Treš­njev­ka, Trnje, Veli­ka Gori­ca i Zapre­šić spa­ja­ju se u opći­nu Grad Zagreb, a pres­ta­je pos­to­ja­ti Grad­ska zajed­ni­ca Zagreb kao poseb­na druš­tve­no-poli­tič­ka zajed­ni­ca.

8. lis­to­pa­da 1991. done­sen je Zakon o izmje­na­ma i dopu­na­ma Zako­na o ustroj­stvu repu­blič­ke upra­ve⁹ kojim se grad­ske zajed­ni­ce opći­na uki­da­ju.

29. pro­sin­ca 1992. done­sen je Zakon o podru­čji­ma župa­ni­ja, gra­do­va i opći­na u Repu­bli­ci Hrvat­skoj¹⁰ koji utvr­đu­je župa­ni­je, gra­do­ve i opći­ne u RH, odre­đu­je nji­hov naziv i podru­čje te ure­đu­ju i dru­ga pita­nja od važ­nos­ti za teri­to­ri­jal­no ustroj­stvo jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve. Župa­ni­je na podru­čju RH su:
I. Župa­ni­ja Zagre­bač­ka sa sje­di­štem u Zagre­bu.
II. Župa­ni­ja Kra­pin­sko-Zagor­ska sa sje­di­štem u Kra­pi­ni,
III. Župa­ni­ja Sisač­ko-Mos­la­vač­ka sa sje­di­štem u Sisku,
IV. Župa­ni­ja Kar­lo­vač­ka sa sje­di­štem u Kar­lov­cu,
V. Župa­ni­ja Vara­ždin­ska sa sje­di­štem u Vara­ždi­nu,
VI. Župa­ni­ja Kopriv­nič­ko-Kri­že­vač­ka sa sje­di­štem u Kopriv­ni­ci,
VII. Župa­ni­ja Bje­lo­var­sko-Bilo­gor­ska sa sje­di­štem u Bje­lo­va­ru,
VIII. Župa­ni­ja Pri­mor­sko-Goran­ska sa sje­di­štem u Rije­ci,
IX. Župa­ni­ja Lič­ko-Senj­ska sa sje­di­štem u Gos­pi­ću,
X. Župa­ni­ja Viro­vi­tič­ko-Podrav­ska sa sje­di­štem u Viro­vi­ti­ci,
XI. Župa­ni­ja Pože­ško-Sla­von­ska sa sje­di­štem u Pože­gi,
XII. Župa­ni­ja Brod­sko-Posav­ska sa sje­di­štem u Sla­von­skom Bro­du,
XIII. Župa­ni­ja Zadar­sko-Knin­ska sa sje­di­štem u Zadru,
XIV. Župa­ni­ja Osječ­ko-Baranj­ska sa sje­di­štem u Osi­je­ku.
XV. Župa­ni­ja Šiben­ska sa sje­di­štem u Šibe­ni­ku,
XVI. Župa­ni­ja Vuko­var­sko-Sri­jem­ska sa sje­di­štem u Vuko­va­ru pri­vre­me­no Vin­kov­ci,
XVII. Župa­ni­ja Split­sko-Dal­ma­tin­ska sa sje­di­štem u Spli­tu,
XVIII. Župa­ni­ja Istar­ska sa sje­di­štem u Pazi­nu,
XIX. Župa­ni­ja Dubro­vač­ko-Nere­tvan­ska sa sje­di­štem u Dubrov­ni­ku,
XX. Župa­ni­ja Međi­mur­ska sa sje­di­štem u Čakov­cu,
XXI.Grad Zagreb.

U sas­ta­vu poje­di­nih župa­ni­ja su kota­re­vi sa poseb­nim samo­uprav­nim polo­ža­jem i to:
1. u Župa­ni­ji Sisač­koj Kotar Gli­na.
2. u Župa­ni­ji Zadar­sko-Knin­skoj Kotar Knin.

29. pro­sin­ca 1992. done­sen je Zakon o lokal­noj samo­upra­vi i upra­vi¹¹ kojim se ure­đu­ju opći­na i grad kao jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve i župa­ni­ja kao jedi­ni­ca lokal­ne upra­ve i samo­upra­ve. Odred­be Zako­na pri­mje­nju­ju se na Grad Zagreb, glav­ni grad RH, kao i na kota­re­ve s poseb­nim, samo­uprav­nim polo­ža­jem.

Opći­na je jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve koja se osni­va, u pra­vi­lu, za podru­čje više nase­lje­nih mjes­ta koja pred­stav­lja­ju pri­rod­nu, gos­po­dar­sku i druš­tve­nu cje­li­nu, te koja su pove­za­na zajed­nič­kim inte­re­si­ma sta­nov­niš­tva. Grad je jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve u kojoj je sje­di­šte tije­la župa­ni­je i pred­stav­lja pri­rod­nu, urba­nu, gos­po­dar­sku i druš­tve­nu cje­li­nu. Iznim­no, u sas­tav gra­da, pored užeg grad­skog podru­čja, mogu biti uklju­če­na i pri­grad­ska nase­lja koja s gra­dom čine pri­rod­nu gos­po­dar­sku i druš­tve­nu cje­li­nu pove­za­nu sva­kod­nev­nim potre­ba­ma sta­nov­niš­tva koje su lokal­ne važ­nos­ti, a grad je sva­ko mjes­to koje ima više od 10.000 sta­nov­ni­ka. Župa­ni­ja je jedi­ni­ca lokal­ne upra­ve i samo­upra­ve. Podru­čje župa­ni­je odre­đu­je se tako da ono bude izra­žaj povi­jes­nih, pro­met­nih i gos­po­dar­skih čim­be­ni­ka i da pred­stav­lja pri­rod­nu samo­uprav­nu cje­li­nu u okvi­ru RH.

Opći­na, grad, župa­ni­ja su prav­ne oso­be. Opći­na, grad i župa­ni­ja, ima­ju sta­tut. Sta­tu­tom opći­ne i gra­da, u skla­du sa zako­nom, podrob­ni­je se ure­đu­je nji­hov samo­uprav­ni dje­lo­krug, utvr­đu­je ustroj­stvo, ovla­šte­nja i način rada nji­ho­vih tije­la, i orga­na, obli­ci kon­zul­ti­ra­nja gra­đa­na, pro­vo­đe­nje refe­ren­du­ma u pita­nji­ma iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga, osni­va­nje i rad jedi­ni­ca mjes­ne samo­upra­ve, ustroj­stvo i rad jav­nih služ­bi, obli­ci surad­nje jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve, te dru­ga pita­nja važ­na za ostva­ri­va­nje pra­va i obve­za. Gra­đa­ni mogu nepo­sred­no sudje­lo­va­ti u odlu­či­va­nju o lokal­nim pos­lo­vi­ma putem refe­ren­du­ma i mjes­nog zbo­ra gra­đa­na, u skla­du sa zako­nom i sta­tu­tom opći­ne. odnos­no gra­da. Sta­tu­tom župa­ni­je podrob­ni­je se ure­đu­je, u skla­du sa zako­nom, unu­tar­nji ustroj i način rada tije­la župa­ni­je.

Opći­na, grad, župa­ni­ja samos­tal­ne su u odlu­či­va­nju u pos­lo­vi­ma iz svog samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga u skla­du s Usta­vom RH i Zako­nom i pod­li­je­žu samo nad­zo­ru zako­ni­tos­ti, koji obav­lja Vla­da.

Opći­na u okvi­ru samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga:
1. osi­gu­ra­va uvje­te za razvi­tak gos­po­dar­skih, druš­tve­nih, komu­nal­nih i dru­gih dje­lat­nos­ti od važ­nos­ti za podru­čje opći­ne,
2. osi­gu­ra­va uvje­te za ure­đe­nje pros­to­ra i urba­nis­tič­ko pla­ni­ra­nje, te zašti­tu čovje­ko­vog oko­li­ša, ako poseb­nim zako­nom nije dru­ga­či­je odre­đe­no.
3. vodi bri­gu o ure­đe­nju nase­lja, kva­li­te­ti sta­no­va­nja, komu­nal­nih obje­ka­ta, obav­lja­nja komu­nal­nih i dru­gih usluž­nih dje­lat­nos­ti, te lokal­ne infras­truk­tu­re, ako zako­nom nije dru­ga­či­je odre­đe­no,
4. osi­gu­ra­va lokal­ne potre­be sta­nov­ni­ka u oblas­ti bri­ge o dje­ci, obra­zo­va­nju i odgo­ju, jav­nom zdrav­lju (ambu­lan­te, domo­vi zdrav­lja i sl.), zdrav­s­tve­noj zašti­ti živo­ti­nja i zašti­ti bilja, soci­jal­noj skr­bi, kul­tu­ri, tje­les­noj kul­tu­ri i špor­tu, ako zako­nom nije dru­ga­či­je odre­đe­no,
5. uprav­lja općin­skom imo­vi­nom,
6. osni­va jav­ne usta­no­ve i dru­ge prav­ne oso­be, u skla­du sa zako­nom, radi ostva­ri­va­nja odre­đe­nih gos­po­dar­skih, druš­tve­nih, komu­nal­nih i dru­gih soci­jal­nih inte­re­sa i potre­ba sta­nov­niš­tva,
7. ure­đu­je i dru­ga pita­nja u skla­du sa zako­nom.

Grad u okvi­ru svog samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga, pored pos­lo­va koje obav­lja­ju opći­ne, obav­lja i sve dru­ge pos­lo­ve koji su u nepo­sred­noj sve­zi s inte­re­som grad­ske zajed­ni­ce za nje­zin gos­po­dar­ski, kul­tur­ni i soci­jal­ni napre­dak, a nisu u nad­lež­nos­ti dru­gih tije­la. Odlu­kom grad­skom vije­ća, u skla­du sa sta­tu­tom župa­ni­je i sta­tu­tom gra­da, mogu se poje­di­ni pos­lo­vi iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga gra­da pre­ni­je­ti na župa­ni­ju, odnos­no mjes­nu samo­upra­vu.

Župa­ni­ja u okvi­ru samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga:
1. uskla­đu­je inte­re­se i podu­zi­ma aktiv­nos­ti radi rav­no­mjer­nog gos­po­dar­skog i druš­tve­nog razvit­ka opći­na i gra­do­va u sas­ta­vu župa­ni­je i župa­ni­je kao cje­li­ne,
2. uskla­đu­je sta­ja­li­šta opći­na i gra­do­va o pita­nji­ma o koji­ma odlu­ču­ju tije­la držav­ne vlas­ti u RH, odnos­no uskla­đu­je ure­đi­va­nje pita­nja od zajed­nič­kog inte­re­sa o koji­ma odlu­ču­ju tije­la opći­na i gra­do­va u sas­ta­vu župa­ni­je,
3. odre­đu­je uvje­te ure­đe­nja i zašti­te pros­to­ra župa­ni­je, ako zako­nom nije dru­ga­či­je odre­đe­no,
4. uskla­đu­je razvi­tak i mre­žu odgoj­nih, pro­s­vjet­nih, kul­tur­nih, zdrav­s­tve­nih, soci­jal­nih, komu­nal­nih i dru­gih ins­ti­tu­ci­ja kao i obje­ka­ta infras­truk­tu­re, od važ­nos­ti za podru­čje župa­ni­je kao cje­li­ne, ako zako­nom nije dru­ga­či­je odre­đe­no,
5. obav­lja pos­lo­ve koje su opći­ne i grad pre­ni­je­te iz, svog samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga, na župa­ni­ju,
6. osni­va jav­ne usta­no­ve i dru­ge prav­ne oso­be, u skla­du sa zako­nom, radi ostva­ri­va­nja zajed­nič­kih cilje­va opći­na, gra­do­va i župa­ni­je kao cje­li­ne,
7. ure­đu­je i dru­ga pita­nja od zajed­nič­kog inte­re­sa za opći­ne, gra­do­ve i župa­ni­ju kao cje­li­nu, u skla­du sa zako­nom.

Općin­sko, odnos­no grad­sko vije­će, i župa­nij­ska skup­šti­na pred­stav­nič­ka su tije­la gra­đa­na i tije­la lokal­ne samo­upra­ve koja dono­se akte u okvi­ru pra­va i duž­nos­ti jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve te obav­lja­ju dru­ge pos­lo­ve u skla­du sa zako­nom, i sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Unu­tar­nje ustroj­stvo i način rada pred­stav­nič­kog tije­la jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve ure­du­je se, u skla­du sa zako­nom i sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve, pos­lov­ni­kom pred­stav­nič­kog tije­la. Pred­stav­nič­ko tije­lo jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve ima pred­sjed­ni­ka i do dva pot­pred­sjed­ni­ka.

Nosi­telj izvr­š­ne vlas­ti u okvi­ru pra­va i duž­nos­ti jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve u opći­ni je općin­ski načel­nik, u gra­du gra­do­na­čel­nik, a u župa­ni­ji župan. Općin­skog načel­ni­ka odnos­no gra­do­na­čel­ni­ka bira općin­sko, odnos­no grad­sko vije­će veći­nom gla­so­va svih vijeć­ni­ka na način i po pos­tup­ku utvr­đe­nim pos­lov­ni­kom vije­ća u skla­du sa sta­tu­tom opći­ne odnos­no gra­da. Općin­ski načel­nik i gra­do­na­čel­nik ima­ju do dva zamje­ni­ka. Župa­na bira župa­nij­ska skup­šti­na veći­nom gla­so­va svih čla­no­va na način i po pos­tup­ku utvr­đe­nim pos­lov­ni­kom skup­šti­ne u skla­du sa župa­nij­skim sta­tu­tom. Pred­sjed­nik RH pot­vr­đu­je ili odbi­ja pot­vr­di­ti iza­bra­nog župa­na. Župan ima, u skla­du sa župa­nij­skim sta­tu­tom, do dva zamje­ni­ka – podžu­pa­na.

Općin­sko odnos­no grad­sko i župa­nij­sko pogla­var­stvo obav­lja izvr­š­ne pos­lo­ve lokal­ne samo­upra­ve i pos­lo­ve držav­ne upra­ve koji su mu povje­re­ni zako­nom. Općin­ski načel­nik odnos­no gra­do­na­čel­nik i župan pred­sjed­ni­ci su općin­skog, odnos­no grad­skog i župa­nij­skog pogla­var­stva. Čla­no­ve pogla­var­stva jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve bira pred­stav­nič­ko tije­lo jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Čla­no­vi pogla­var­stva jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve u pra­vi­lu su pro­čel­ni­ci uprav­nih odje­la jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Pogla­var­stvo jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve pri­pre­ma pri­jed­lo­ge općih aka­ta, izvr­ša­va ili osi­gu­ra­va izvr­ša­va­nje općih aka­ta pred­stav­nič­kog tije­la jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. usmje­ra­va dje­lo­va­nje uprav­nih tije­la jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve u obav­lja­nju pos­lo­va iz nji­ho­vog samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga odnos­no pos­lo­va držav­ne upra­ve koji se obav­lja­ju u jedi­ni­ci lokal­ne samo­upra­ve, nad­zi­re nji­hov rad, obav­lja i dru­ge pos­lo­ve utvr­đe­ne sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Pogla­var­stvo uprav­lja nekret­ni­na­ma i pokret­ni­na­ma u vlas­niš­tvu jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve kao i nje­zi­nim pri­ho­di­ma i rasho­di­ma, u skla­du sa zako­nom i sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Ustroj­stvo, način rada i odlu­či­va­nja pogla­var­stva jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve ure­đu­je se nje­go­vim pos­lov­ni­kom u skla­du sa sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve.

Za obav­lja­nje uprav­nih pos­lo­va iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve kao i pos­lo­va držav­ne upra­ve pre­ni­je­tih na njih, osni­va­ju se uprav­ni odje­li jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve mogu, za obav­lja­nje odre­đe­nih pos­lo­va, osno­va­ti uprav­ne ure­de izvan svog sje­di­šta.

Općin­ska tije­la su općin­sko vije­će i općin­ski načel­nik. Grad­ska tije­la su grad­sko vije­će i gra­do­na­čel­nik. Župa­nij­ska tije­la su župa­nij­ska skup­šti­na i župan.

Mjes­ni odbor osni­va se kao oblik nepo­sred­nog sudje­lo­va­nja gra­đa­na u odlu­či­va­nju o lokal­nim pos­lo­vi­ma od nepo­sred­nog i sva­kod­nev­nog utje­ca­ja na život i rad gra­đa­na. Mjes­ni odbor osni­va se za jed­no nase­lje, više među­sob­no pove­za­nih manjih nase­lja, ili za dio većeg nase­lja odnos­no gra­da koji u odno­su na osta­le dije­lo­ve čini zaseb­nu raz­gra­ni­če­nu cje­li­nu (dio nase­lja). Orga­ni mjes­nog odbo­ra su vije­će mjes­nog odbo­ra i pred­sjed­nik vije­ća mjes­nog odbo­ra.

U gra­do­vi­ma se mogu sta­tu­tom osni­va­ti grad­ski kota­re­vi kao poseb­ni obli­ci mjes­ne samo­upra­ve. Grad­ski kotar je oblik mjes­ne samo­upra­ve koji se osni­va za podru­čje koje pred­stav­lja grad­sku, gos­po­dar­sku i druš­tve­nu cje­li­nu, a koje je pove­za­no zajed­nič­kim inte­re­si­ma gra­đa­na.

Drža­va svo­jim nad­zo­rom podu­pi­re lokal­nu samo­upra­vu na podru­čju jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve i bri­ne se za pošti­va­nje ustav­nos­ti i zako­ni­tos­ti. Nad­zor nad zako­ni­toš­ću rada i općih aka­ta pred­stav­nič­kih tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve u nji­ho­vom samo­uprav­nom dje­lo­kru­gu obav­lja­ju orga­ni sre­diš­nje držav­ne upra­ve sva­ki u svom dje­lo­kru­gu. Na pri­jed­log Minis­tar­stva pra­vo­su­đa i upra­ve Vla­da, u odre­đe­nim slu­ča­je­vi­ma, može ras­pus­ti­ti pred­stav­nič­ko tije­lo jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve. Kada je ras­pu­šte­no pred­stav­nič­ko tije­lo jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve Vla­da u toj jedi­ni­ci lokal­ne samo­upra­ve ime­nu­je povje­re­ni­ka Vla­de.

Zako­nom od 29. pro­sin­ca 1992.¹² ure­đu­je se ustroj­stvo Gra­da Zagre­ba, glav­nog gra­da RH. Grad Zagreb je poseb­na i jedins­tve­na teri­to­ri­jal­na i uprav­na cje­li­na, i ima polo­žaj župa­ni­je. Grad Zagreb ima Sta­tut kojim se, u skla­du sa zako­nom, podrob­ni­je utvr­đu­je samo­uprav­ni dje­lo­krug Gra­da Zagre­ba, ustroj­stvo, ovlas­ti i način rada tije­la Gra­da Zagre­ba, obli­ci nepo­sred­nog odlu­či­va­nja gra­đa­na, surad­nja s dru­gim jedi­ni­ca­ma lokal­ne samo­upra­ve, te dru­ga pita­nja važ­na za ostva­ri­va­nje pra­va i obve­za Gra­da Zagre­ba. Grad Zagreb u okvi­ru svog samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga obav­lja sve pos­lo­ve koji su stav­lje­ni u samo­uprav­ni dje­lo­krug gra­da i župa­ni­je, kao i sve dru­gi pos­lo­vi koji pro­iz­la­ze iz polo­ža­ja Gra­da Zagre­ba kao poseb­ne i jedins­tve­ne teri­to­ri­jal­ne i uprav­ne cje­li­ne, a nisu zako­nom povje­re­ni držav­nim tije­li­ma. Tije­la Gra­da Zagre­ba su grad­ska skup­šti­na, gra­do­na­čel­nik, grad­sko pogla­var­stvo.

Unu­tar­nje ustroj­stvo i način rada Grad­ske skup­šti­ne ure­đu­je se, u skla­du s Zako­nom, Sta­tu­tom Gra­da i pos­lov­ni­kom Skup­šti­ne. Grad­ska skup­šti­na ima pred­sjed­ni­ka i dva pot­pred­sjed­ni­ka. Gra­do­na­čel­nik zas­tu­pa Grad Zagreb i nosi­telj je izvr­š­ne vlas­ti u Gra­du. Gra­do­na­čel­ni­ka bira Grad­ska skup­šti­na, a izbor gra­do­na­čel­ni­ka pot­vr­đu­je Pred­sjed­nik RH. Gra­do­na­čel­nik ima dva zamje­ni­ka. Grad­sko pogla­var­stvo obav­lja izvr­š­ne pos­lo­ve Gra­da i pos­lo­ve držav­ne upra­ve koji su mu povje­re­ni zako­nom. Gra­do­na­čel­nik je pred­sjed­nik Grad­skog pogla­var­stva. Čla­no­ve Grad­skog pogla­var­stva bira Grad­ska skup­šti­na. Čla­no­vi Grad­skog pogla­var­stva u pra­vi­lu su pro­čel­ni­ci uprav­nih odje­la Grad­ske upra­ve. Za obav­lja­nje pos­lo­va iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga Gra­da, kao i pos­lo­va držav­ne upra­ve pre­ni­je­tih na Grad, osni­va­ju se grad­ski uprav­ni odje­li.

Zako­nom od 30. srp­nja 1993.¹³ pos­lo­vi iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve su:
Gos­po­dar­stvo
a) poljo­pri­vre­da i šumar­stvo¹⁴
b) vodo­pri­vre­da¹⁵
c) trgo­vi­na¹⁶
d) turi­zam i ugos­ti­telj­stvo¹⁷
Pomor­stvo i pro­met
a) pomor­stvo¹⁸
b) pro­met¹⁹
c) željez­nič­ki pro­met²⁰
Pros­tor­no ure­đe­nje i zašti­ta oko­li­ša
a) pros­tor­no ure­đe­nje²¹
b) zašti­ta oko­li­ša²²
Stam­be­no komu­nal­na dje­lat­nost
a) stam­be­na dje­lat­nost²³
b) komu­nal­na dje­lat­nost²⁴
Kul­tu­ra i šport²⁵
Imo­vin­sko-prav­ni pos­lo­vi²⁶
Opća upra­va²⁷

Zako­nom je toč­no pro­pi­sa­no koje pos­lo­ve obav­lja grad­sko ili općin­sko vije­će odnos­no župa­nij­ska skup­šti­na. Grad pored pos­lo­va iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga utvr­đe­nog Zako­nom, u skla­du sa sta­tu­tom obav­lja i dru­ge pos­lo­ve u ure­đi­va­nju odno­sa u sve­zi sa sva­kod­nev­nim potre­ba­ma koje su od nepo­sred­nog inte­re­sa za grad­sku zajed­ni­cu, gle­de nje­nog gos­po­dar­skog i druš­tve­nog razvit­ka. Minis­tar­stva i dru­ga samos­tal­na tije­la držav­ne upra­ve u okvi­ru svog dje­lo­kru­ga obav­lja­ju pos­lo­ve iz dje­lo­kru­ga skup­šti­na dota­daš­njih opći­na koji nisu ovim ili dru­gim zako­nom, odnos­no pro­pi­som doni­je­tim na teme­lju zako­na utvr­đe­ni kao pos­lo­vi iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve. Grad­ska skup­šti­na, pogla­var­stvo i uprav­na tije­la Gra­da Zagre­ba, do dono­še­nja poseb­nih zako­na i dru­gih pro­pi­sa koji­ma će se odre­di­ti pos­lo­vi iz dje­lo­kru­ga Gra­da Zagre­ba, obav­lja­ju sve pos­lo­ve koje su pre­ma važe­ćim zako­ni­ma i dru­gim pro­pi­si­ma obav­lja­le dota­daš­nja Skup­šti­na Gra­da Zagre­ba, nje­no Izvr­š­no vije­će i uprav­na tije­la. Do ustro­ja­va­nja uprav­nih odje­la u jedi­ni­ca­ma lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve, suk­lad­no odred­ba­ma Zako­na o lokal­noj samo­upra­vi i upra­vi i Zako­na o pri­vre­me­nom dje­lo­va­nju uprav­nih i sud­be­nih tije­la, uprav­ne pos­lo­ve iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve obav­lja­ju tije­la upra­ve i služ­be dota­daš­njih opći­na.

Zako­nom od 29. pro­sin­ca 1993.²⁸ opći­na i gra­do­vi mogu radi pro­mi­ca­nja zajed­nič­kih inte­re­sa i una­pre­đi­va­nja surad­nje osno­va­ti naci­onal­ni savez jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve. Naci­onal­ni savez jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve može, u skla­du sa zako­nom, sura­đi­va­ti s odgo­va­ra­ju­ćim među­na­rod­nim orga­ni­za­ci­ja­ma i udru­že­nji­ma jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i pris­tu­pa­ti među­na­rod­nim udru­že­nji­ma lokal­nih jedi­ni­ca. Gra­do­vi­ma u koji­ma je sje­di­šte župa­ni­je kao i gra­do­vi­ma koji ima­ju više od 40.000 sta­nov­ni­ka mogu se poseb­nim zako­nom u okvi­ru samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga povje­ri­ti odre­đe­ni pos­lo­vi iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga župa­ni­je. Za obav­lja­nje pos­lo­va iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve, kao i pos­lo­va držav­ne upra­ve pre­ni­je­tih na te jedi­ni­ce, osni­va­ju se uprav­ni odje­li i služ­be. U opći­na­ma koje ima­ju manje od 8.000 sta­nov­ni­ka osni­va se jedins­tve­ni uprav­ni odjel za obav­lja­nje svih pos­lo­va iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga opći­ne.

Zako­nom od 20. ruj­na 1995.²⁹ ustro­ja­va se Zagre­bač­ka župa­ni­ja čije je sje­di­šte u Gra­du Zagre­bu. Podru­čje Zagre­bač­ke župa­ni­je čine Grad Zagreb, gra­do­vi i opći­ne na podru­čju dosa­daš­njeg Gra­da Zagre­ba i podru­čja dosa­daš­nje Župa­ni­je Zagre­bač­ke, te nase­lje Luka iz podru­čja Opći­ne Veli­ko Trgo­viš­će, u sas­ta­vu dosa­daš­nje Župa­ni­je Kra­pin­sko-Zagor­ske. Polo­žaj i ustroj­stvo Gra­da Zagre­ba, koji je poseb­na i jedins­tve­na teri­to­ri­jal­na i upra­va cje­li­na unu­tar Zagre­bač­ke župa­ni­je, ure­đu­je se Zako­nom o Gra­du Zagre­bu. Zagre­bač­ka župa­ni­ja obav­lja sve pos­lo­ve iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga župa­ni­je na podru­čju izvan podru­čja Gra­da Zagre­ba, ako zako­nom nije druk­či­je odre­đe­no, te ako sta­tu­tom Zagre­bač­ke župa­ni­je neki pos­lo­vi nisu odre­đe­ni kao zajed­nič­ki pos­lo­vi. Gra­do­na­čel­nik Gra­da Zagre­ba je po polo­ža­ju župan Zagre­bač­ke župa­ni­je. Pos­lo­ve držav­ne upra­ve za podru­čje Zagre­bač­ke župa­ni­je, osim za podru­čje Gra­da Zagre­ba, obav­lja­ju župa­nij­ski ure­di i nji­ho­ve ispos­ta­ve. Pos­lo­ve držav­ne upra­ve za podru­čje Zagre­bač­ke župa­ni­je, osim za podru­čje Gra­da Zagre­ba, obav­lja­ju župa­nij­ski ure­di i nji­ho­ve ispos­ta­ve. Pos­lo­ve lokal­ne samo­upra­ve za podru­čje čita­ve Zagre­bač­ke župa­ni­je obav­lja­ju uprav­ni odje­li Zagre­bač­ke župa­ni­je.

Skup­šti­nu Zagre­bač­ke župa­ni­je čine čla­no­vi Grad­ske skup­šti­ne Gra­da Zagre­ba i čla­no­vi skup­šti­ne Zagre­bač­ke župa­ni­je izvan podru­čja Gra­da Zagre­ba. Skup­šti­na Zagre­bač­ke župa­ni­je dono­si sta­tut i pos­lov­nik o svo­me radu i bira pred­sjed­ni­ka i dva ili više pot­pred­sjed­ni­ka Skup­šti­ne. Skup­šti­na Zagre­bač­ke župa­ni­je dono­si odlu­ku o ustroj­stvu i dje­lo­kru­gu uprav­nih tije­la Zagre­bač­ke župa­ni­je, osim za podru­čje Gra­da Zagre­ba, a općin­ska i grad­ska vije­ća dono­se odlu­ke o ustroj­stvu i dje­lo­kru­gu uprav­nih tije­la opći­na i gra­do­va na podru­čju Zagre­bač­ke župa­ni­je suk­lad­no pro­pi­si­ma o lokal­noj samo­upra­vi i upra­vi. Župa­ni­ja Zagre­bač­ka mije­nja naziv u Zagre­bač­ka župa­ni­ja, a Grad Zagreb nije XXI. župa­ni­ja.

Zako­nom od 20. ruj­na 1995.³⁰ Grad Zagreb je poseb­na i jedins­tve­na teri­to­ri­jal­na i uprav­na cje­li­na. Grad Zagreb je u sas­ta­vu Zagre­bač­ke župa­ni­je, u kojoj ima pose­ban, polo­žaj ure­đen zako­nom. Tije­la Gra­da Zagre­ba ima­ju pra­va i obve­ze župa­nij­skih tije­la. Grad Zagreb u okvi­ru samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga:
— osi­gu­ra­va uvje­te, uskla­đu­je inte­re­se i podu­zi­ma aktiv­nos­ti za razvi­tak gos­po­dar­skih, druš­tve­nih, komu­nal­nih i dru­gih dje­lat­nos­ti važ­nih za podru­čje Gra­da Zagre­ba;
— osi­gu­ra­va uvje­te za ure­đi­va­nje pros­to­ra i urba­nis­tič­ko pla­ka­ti­ra­nje, za zašti­tu čovje­ko­va oko­li­ša te odre­đu­je uvje­te ure­đi­va­nja i zašti­te pros­to­ra;
— obav­lja pos­lo­ve ure­đi­va­nja i kori­šte­nja gra­đe­vin­skog zem­lji­šta;
— bri­ne o ure­đi­va­nju nase­lja, kva­li­te­ti sta­no­va­nja, kva­li­te­ti komu­nal­nih obje­ka­ta grad­ske infras­truk­tu­re, obav­lja­nju komu­nal­nih i dru­gih usluž­nih dje­lat­nos­ti;
— obav­lja pos­lo­ve grad­nje sta­no­va i pos­lov­nih pros­to­ra, te dru­gih obje­ka­ta važ­nih za Grad Zagreb;
— osi­gu­ra­va zado­vo­lja­va­nje potre­ba sta­nov­ni­ka, obra­zo­va­nja i odgo­ja, jav­nog zdrav­lja, zdrav­s­tve­ne zašti­te živo­ti­nja i bilja, soci­jal­ne skr­bi, kul­tu­re, tje­les­ne kul­tu­re i špor­ta;
— uskla­đu­je razvi­tak i mre­žu odgoj­nih, pro­s­vjet­nih, kul­tur­nih, zdrav­s­tve­nih, soci­jal­nih, komu­nal­nih i dru­gih ins­ti­tu­ci­ja i obje­ka­ta infras­truk­tu­re važ­nih za Grad Zagreb;
— obav­lja pos­lo­ve ure­đi­va­nja i zašti­te pri­ro­de i spo­me­ni­ka kul­tu­re;
— osni­va usta­no­ve, trgo­vač­ka druš­tva, te dru­ge prav­ne oso­be radi ostva­ri­va­nja odre­đe­nih gos­po­dar­skih, druš­tve­nih, komu­nal­nih i dru­gih soci­jal­nih inte­re­sa i potre­ba sta­nov­niš­tva;
— uprav­lja i gos­po­da­ri imo­vi­nom Gra­da Zagre­ba;
— obav­lja i dru­ge pos­lo­ve od inte­re­sa za Grad Zagreb, a koji pro­iz­la­ze iz nje­go­vog ustav­nog polo­ža­ja, ako poseb­nim zako­nom nije što dru­go odre­đe­no.

Pos­lo­vi držav­ne upra­ve u Gra­du Zagre­bu povje­ra­va­ju se uprav­nim tije­li­ma Gra­da Zagre­ba. Uprav­na tije­la Gra­da Zagre­ba obav­lja­ju pos­lo­ve iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga i pos­lo­ve držav­ne upra­ve. Uprav­na tije­la Gra­da Zagre­ba ustro­ja­va­ju se kao ure­di, zavo­di rav­na­telj­stva i služ­be. U Gra­du Zagre­bu mogu se, kao obli­ci mjes­ne samo­upra­ve, osno­va­ti grad­ske čet­vr­ti i mjes­ni odbo­ri.

Zako­nom od 17. siječ­nja 1997.³¹ utvr­đu­ju se župa­ni­je, gra­do­vi i opći­ne u RH, odre­đu­je nji­hov naziv, podru­čje i sje­di­šta, te se ure­đu­ju i dru­ga pita­nja od važ­nos­ti za teri­to­ri­jal­no ustroj­stvo jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve, odnos­no jedi­ni­ca lokal­ne upra­ve i samo­upra­ve. Župa­ni­je na podru­čju RH su:
I. Zagre­bač­ka župa­ni­ja sa sje­di­štem u Gra­du Zagre­bu,
II. Kra­pin­sko-zagor­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Kra­pi­ni,
III. Sisač­ko-mos­la­vač­ka župa­ni­ja sa sje­di­štem u Sisku,
IV. Kar­lo­vač­ka župa­ni­ja sa sje­di­štem u Kar­lov­cu,
V. Vara­ždin­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Vara­ždi­nu,
VI. Kopriv­nič­ko-kri­že­vač­ka župa­ni­ja sa sje­di­štem u Kopriv­ni­ci,
VII. Bje­lo­var­sko-bilo­gor­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Bje­lo­va­ru,
VIII. Pri­mor­sko-goran­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Rije­ci,
IX. Lič­ko-senj­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Gos­pi­ću,
X. Viro­vi­tič­ko-podrav­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Viro­vi­ti­ci,
XI. Pože­ško-sla­von­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Pože­gi,
XII. Brod­sko-posav­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Sla­von­skom Bro­du,
XIII. Zadar­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Zadru,
XIV. Osječ­ko-baranj­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Osi­je­ku,
XV. Šiben­sko-knin­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Šibe­ni­ku,
XVI. Vuko­var­sko-sri­jem­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Vuko­va­ru,
XVII. Split­sko-dal­ma­tin­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Spli­tu,
XVIII. Istar­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Pazi­nu,
XIX. Dubro­vač­ko-nere­tvan­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Dubrov­ni­ku,
XX. Međi­mur­ska župa­ni­ja sa sje­di­štem u Čakov­cu.
Grad Zagreb, kao glav­ni grad Repu­bli­ke Hrvat­ske, poseb­na je i jedins­tve­na, teri­to­ri­jal­na i uprav­na jedi­ni­ca, kojoj se ustroj­stvo ure­đu­je Zako­nom o Gra­du Zagre­bu.

7. velja­če 1997. stav­ljen je van sna­ge Zakon o Zagre­bač­koj župa­ni­ji³² i izmi­je­njen zakon o Gra­du Zagre­bu.³³ Grad Zagreb poseb­na je jedins­tve­na teri­to­ri­jal­na uprav­na i samo­uprav­na jedi­ni­ca i ima polo­žaj župa­ni­je. Grad Zagreb i Zagre­bač­ka župa­ni­ja među­sob­no sura­đu­ju radi rje­ša­va­nja pita­nja od zajed­nič­kog inte­re­sa. Radi rje­ša­va­nja pita­nja od zajed­nič­kog inte­re­sa Skup­šti­na Gra­da Zagre­ba i Skup­šti­na Zagre­bač­ke župa­ni­je osni­va­ju zajed­nič­ko vije­će. Grad­ska skup­šti­na Gra­da Zagre­ba i Skup­šti­na Zagre­bač­ke župa­ni­je kao i Pogla­var­stvo Gra­da Zagre­ba i Pogla­var­stvo Zagre­bač­ke župa­ni­je mogu pre­ni­je­ti odre­đe­na pita­nja iz svo­jeg dje­lo­kru­ga za koja oci­je­ne da su od zajed­nič­kog inte­re­sa za Grad Zagreb i Zagre­bač­ku župa­ni­ju na zajed­nič­ko vije­će.

Zako­nom od 12. stu­de­no­ga 1999.³⁴ jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve pos­ta­ju jedi­ni­ca lokal­ne upra­ve i samo­upra­ve. Općin­skog načel­ni­ka, gra­do­na­čel­ni­ka, odnos­no župa­nij­skog načel­ni­ka, bira općin­sko vije­će, grad­sko vije­će, odnos­no župa­nij­ska skup­šti­na na način i po pos­tup­ku utvr­đe­nim pos­lov­ni­kom u skla­du sa sta­tu­tom opći­ne, gra­da, odnos­no župa­ni­je i zako­nom. Župan je čel­nik tije­la držav­ne upra­ve na podru­čju župa­ni­je i vrši nad­zor zako­ni­tos­ti rada i aka­ta jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve u skla­du sa Zako­nom. Župa­na ime­nu­je pred­sjed­nik Repu­bli­ke na pri­jed­log Vla­de. Vla­da ime­nu­je povje­re­ni­ka Vla­de u jedi­ni­ci lokal­ne samo­upra­ve. Duž­nost je povje­re­ni­ka osi­gu­ra­ti otkla­nja­nje raz­lo­ga zbog kojih je doš­lo do ras­pu­šta­nja pred­stav­nič­kog tije­la u jedi­ni­ci lokal­ne samo­upra­ve. Povje­re­nik je dužan osi­gu­ra­ti ostva­ri­va­nje pra­va i obve­za gra­đa­na i prav­nih oso­ba u jedi­ni­ci lokal­ne samo­upra­ve do uspos­ta­ve nje­zi­nih tije­la.

Zako­nom od 6. trav­nja 2001.³⁵ jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve su opći­ne i gra­do­vi. Jedi­ni­ce područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve su župa­ni­je. Opći­na je jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve koja se osni­va, u pra­vi­lu, za podru­čje više nase­lje­nih mjes­ta koja pred­stav­lja­ju pri­rod­nu, gos­po­dar­sku i druš­tve­nu cje­li­nu, te koja su pove­za­na zajed­nič­kim inte­re­si­ma sta­nov­niš­tva. Grad je jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve u kojoj je sje­di­šte župa­ni­je, te sva­ko mjes­to koje ima više od 10.000 sta­nov­ni­ka, a pred­stav­lja urba­nu, povi­jes­nu, pri­rod­nu, gos­po­dar­sku i druš­tve­nu cje­li­nu. Župa­ni­ja je jedi­ni­ca područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve čije podru­čje pred­stav­lja pri­rod­nu, povi­jes­nu, pro­met­nu, gos­po­dar­sku, druš­tve­nu i samo­uprav­nu cje­li­nu, a ustro­ja­va se radi obav­lja­nja pos­lo­va od područ­no­ga (regi­onal­nog) inte­re­sa. Opći­na, grad i župa­ni­ja ima­ju sta­tut. Sta­tu­tom se podrob­ni­je ure­đu­je samo­uprav­ni dje­lo­krug opći­ne, gra­da, odnos­no župa­ni­je, nje­na obi­ljež­ja, jav­na priz­na­nja, ustroj­stvo, ovlas­ti i način rada tije­la, način obav­lja­nja pos­lo­va, obli­ci kon­zul­ti­ra­nja gra­đa­na, pro­vo­đe­nje refe­ren­du­ma u pita­nji­ma iz dje­lo­kru­ga, mjes­na samo­upra­va, ustroj­stvo i rad jav­nih služ­bi, obli­ci surad­nje jedi­ni­ca lokal­ne, odnos­no područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve, te dru­ga pita­nja od važ­nos­ti za ostva­ri­va­nje pra­va i obve­za. Opći­ne, gra­do­vi i župa­ni­je mogu osni­va­ti svo­je udru­ge radi pro­mi­ca­nja i ostva­ri­va­nja zajed­nič­kih inte­re­sa. Surad­nja opći­na, gra­do­va i župa­ni­ja s odgo­va­ra­ju­ćim jedi­ni­ca­ma lokal­ne i regi­onal­ne samo­upra­ve dru­gih drža­va uspos­tav­lja se i odvi­ja u okvi­ru nji­ho­vog samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga, u skla­du sa zako­nom i među­na­rod­nim ugo­vo­ri­ma.

Opći­na, grad i župa­ni­ja samos­tal­ne su u odlu­či­va­nju u pos­lo­vi­ma iz svo­ga samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga u skla­du s Usta­vom RH i zako­nom. Jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve u svom samo­uprav­nom dje­lo­kru­gu obav­lja­ju pos­lo­ve lokal­nog zna­ča­ja koji­ma se nepo­sred­no ostva­ru­ju potre­be gra­đa­na, a koji nisu Usta­vom ili zako­nom dodi­je­lje­ni držav­nim tije­li­ma i to oso­bi­to pos­lo­ve koji se odno­se na:
— ure­đe­nje nase­lja i sta­no­va­nje,
– pros­tor­no i urba­nis­tič­ko pla­ni­ra­nje,
– komu­nal­ne dje­lat­nos­ti,
– bri­gu o dje­ci,
– soci­jal­nu skrb,
– pri­mar­nu zdrav­s­tve­nu zašti­tu,
– odgoj i osnov­no obra­zo­va­nje,
– kul­tu­ru, tje­les­nu kul­tu­ru i šport,
– zašti­tu potro­ša­ča,
– pro­tu­po­žar­nu i civil­nu zašti­tu.

Župa­ni­ja u svom samo­uprav­nom dje­lo­kru­gu obav­lja pos­lo­ve od područ­no­ga (regi­onal­nog) zna­ča­ja, a oso­bi­to pos­lo­ve koji se odno­se na:
— škol­s­tvo,
– zdrav­s­tvo,
– pros­tor­no i urba­nis­tič­ko pla­ni­ra­nje,
– gos­po­dar­ski razvoj,
– pro­met i pro­met­nu infras­truk­tu­ru,
– pla­ni­ra­nje i razvoj mre­že obra­zov­nih, zdrav­s­tve­nih, soci­jal­nih i kul­tur­nih usta­no­va.

Odlu­kom pred­stav­nič­kog tije­la jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve, u skla­du s nje­zi­nim sta­tu­tom i sta­tu­tom župa­ni­je, mogu se poje­di­ni pos­lo­vi iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve pre­ni­je­ti na župa­ni­ju, odnos­no mjes­nu samo­upra­vu. Pos­lo­vi držav­ne upra­ve koji se obav­lja­ju u jedi­ni­ci lokal­ne samo­upra­ve i u jedi­ni­ci područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve odre­đu­ju se zako­nom.

Općin­sko vije­će, grad­sko vije­će i župa­nij­ska skup­šti­na pred­stav­nič­ka tije­la su gra­đa­na i tije­la lokal­ne, odnos­no područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve koja dono­se akte u okvi­ru dje­lo­kru­ga jedi­ni­ce lokal­ne, odnos­no područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve, te obav­lja­ju dru­ge pos­lo­ve u skla­du sa zako­nom i sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne, odnos­no područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve.

Izvr­š­na tije­la jedi­ni­ce lokal­ne i jedi­ni­ce područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve su u opći­ni općin­ski načel­nik i općin­sko pogla­var­stvo, u gra­du gra­do­na­čel­nik i grad­sko pogla­var­stvo, u župa­ni­ji župan i župa­nij­sko pogla­var­stvo. Općin­ski načel­nik, gra­do­na­čel­nik, odnos­no župan pred­sjed­nik je općin­sko­ga, grad­skog, odnos­no župa­nij­skog pogla­var­stva.

Za obav­lja­nje pos­lo­va iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga jedi­ni­ca lokal­ne i područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve kao i pos­lo­va držav­ne upra­ve pre­ni­je­tih na te jedi­ni­ce ustro­ja­va­ju se uprav­ni odje­li i služ­be (uprav­na tije­la). U opći­na­ma i gra­do­vi­ma koji nema­ju pogla­var­stvo ustro­ja­va se jedins­tve­ni uprav­ni odjel za obav­lja­nje svih pos­lo­va iz nji­ho­vo­ga samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga. Uprav­ne, struč­ne i osta­le pos­lo­ve u tije­li­ma jedi­ni­ca lokal­ne i jedi­ni­ca područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve obav­lja­ju služ­be­ni­ci i namje­šte­ni­ci.

Mjes­ni odbor osni­va se sta­tu­tom jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve kao oblik nepo­sred­nog sudje­lo­va­nja gra­đa­na u odlu­či­va­nju o lokal­nim pos­lo­vi­ma od nepo­sred­nog i sva­kod­nev­nog utje­ca­ja na život i rad gra­đa­na. Mjes­ni odbor osni­va se za jed­no nase­lje, više među­sob­no pove­za­nih manjih nase­lja ili za dio većeg nase­lja, odnos­no gra­da koji u odno­su na osta­le dije­lo­ve čini zaseb­nu raz­gra­ni­če­nu cje­li­nu (dio nase­lja). Tije­la mjes­nog odbo­ra su: vije­će mjes­nog odbo­ra i pred­sjed­nik vije­ća mjes­nog odbo­ra. U gra­do­vi­ma se mogu sta­tu­tom osni­va­ti grad­ski kota­re­vi ili grad­ske čet­vr­ti kao poseb­ni obli­ci mjes­ne samo­upra­ve. Grad­ski kotar, odnos­no grad­ska čet­vrt je oblik mjes­ne samo­upra­ve koji se osni­va za podru­čje koje pred­stav­lja grad­sku, gos­po­dar­sku i druš­tve­nu cje­li­nu, a koje je pove­za­no zajed­nič­kim inte­re­si­ma gra­đa­na.

Zako­nom od 11. srp­nja 2001.³⁶ Grad Zagreb ima polo­žaj župa­ni­je. Grad Zagreb u okvi­ru svo­ga samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga obav­lja pos­lo­ve iz dje­lo­kru­ga gra­da i dje­lo­kru­ga župa­ni­je, te dru­ge pos­lo­ve u skla­du sa zako­nom. Obav­lja­nje pos­lo­va držav­ne upra­ve iz dje­lo­kru­ga ure­da držav­ne upra­ve u jedi­ni­ci područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve i dru­gih pos­lo­va držav­ne upra­ve utvr­đe­nih poseb­nim zako­ni­ma u Gra­du Zagre­bu povje­ra­va se uprav­nim tije­li­ma Gra­da Zagre­ba. Grad­ska skup­šti­na Gra­da Zagre­ba je pred­stav­nič­ko tije­lo gra­đa­na koje dono­si akte u okvi­ru samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga Gra­da Zagre­ba, te obav­lja dru­ge pos­lo­ve u skla­du sa zako­nom i Sta­tu­tom. Izvr­š­na tije­la Gra­da Zagre­ba su gra­do­na­čel­nik Gra­da Zagre­ba i Grad­sko pogla­var­stvo Gra­da Zagre­ba. Gra­do­na­čel­nik pred­stav­lja i zas­tu­pa Grad Zagreb i nosi­telj je izvr­š­nih pos­lo­va u Gra­du Zagre­bu. Grad­sko pogla­var­stvo obav­lja izvr­š­ne pos­lo­ve Gra­da Zagre­ba. Za obav­lja­nje pos­lo­va iz dje­lo­kru­ga Gra­da Zagre­ba ustro­ja­va­ju se uprav­na tije­la Gra­da Zagre­ba. U Gra­du Zagre­bu mogu se osno­va­ti grad­ske čet­vr­ti i mjes­ni odbo­ri kao obli­ci mjes­ne samo­upra­ve. Grad Zagreb i Zagre­bač­ka župa­ni­ja među­sob­no sura­đu­ju radi rje­ša­va­nja pita­nja od zajed­nič­kog inte­re­sa. Radi rje­ša­va­nja pita­nja od zajed­nič­kog inte­re­sa pred­stav­nič­ka tije­la Gra­da Zagre­ba i Zagre­bač­ke župa­ni­je osni­va­ju zajed­nič­ko vije­će.

Sus­tav držav­ne upra­ve u župa­ni­ja­ma, gra­do­vi­ma, opći­na­ma

Zakon od 5. lis­to­pa­da 1990.³⁷ odre­đu­je se da pos­lo­ve držav­ne upra­ve obav­lja­ju minis­tar­stva i dru­gi zako­nom odre­đe­ni orga­ni repu­blič­ke upra­ve, orga­ni upra­ve grad­ske zajed­ni­ce opći­na i orga­ni općin­ske upra­ve kao dije­lo­vi jedins­tve­nog ustro­ja držav­ne upra­ve u RH.

Pos­lo­ve općin­ske upra­ve i upra­ve grad­ske zajed­ni­ce opći­na obav­lja­ju sekre­ta­ri­ja­ti i uprav­ne orga­ni­za­ci­je (zavo­di). U opći­na­ma i grad­skoj zajed­ni­ci opći­na ustro­ja­va­ju se za poje­di­ne uprav­ne oblas­ti sekre­ta­ri­ja­ti, a u manjim se opći­na­ma, u pra­vi­lu, ustro­ja­va jedan sekre­ta­ri­jat kao jedins­tve­ni organ držav­ne upra­ve, ako zako­nom nije dru­ga­či­je odre­đe­no.

U opći­na­ma i grad­skoj zajed­ni­ci opći­na radi obav­lja­nja odre­đe­nih struč­nih i dru­gih pos­lo­va od inte­re­sa za, ostva­ri­va­nje pra­va i duž­nos­ti druš­tve­no-poli­tič­ke zajed­ni­ce mogu se osni­va­ti uprav­ne orga­ni­za­ci­je. Uprav­ne orga­ni­za­ci­je se osni­va­ju kao zavo­di na čijem je čelu direk­tor. Skup­šti­ne više opći­na i skup­šti­na grad­ske zajed­ni­ce opći­na mogu uz suglas­nost nad­lež­nog minis­tar­stva osno­va­ti u odre­đe­nim oblas­ti­ma zajed­nič­ke orga­ne upra­ve, odnos­no mora­ju ih osno­va­ti kada je to odre­đe­no zako­nom. O žal­bi pro­tiv prvos­te­pe­nih rje­še­nja općin­skih orga­na upra­ve odnos­no orga­na upra­ve grad­ske zajed­ni­ce opći­na rje­ša­va­ju minis­tar­stva u gra­ni­ca­ma svo­jeg dje­lo­kru­ga, ako poseb­nim zako­nom nije dru­ga­či­je odre­đe­no.

Zako­nom od 21. ožuj­ka 1991.³⁸ Vla­da može ras­pus­ti­ti skup­šti­nu opći­ne odnos­no raz­ri­je­ši­ti izvr­š­no vije­će skup­šti­ne opći­ne u slu­ča­je­vi­ma kad one svo­jim odlu­ka­ma i rad­nja­ma krše Ustav i zako­ne RH. Isto­dob­no s ras­pu­šte­ni­jem općin­ske skup­šti­ne odnos­no raz­rje­ša­va­njem izvr­š­nog vije­ća, Vla­da u danoj opći­ni ime­nu­je povje­re­ni­ka.³⁹ Povje­re­nik Vla­de ima sve ovlas­ti, duž­nos­ti i odgo­vor­nos­ti skup­šti­ne opći­ne odnos­no izvr­š­nog vije­ća. Povje­re­nik Vla­de odgo­va­ra za svoj rad i dje­lo­va­nje Vla­di.

Zako­nom od 2. lip­nja 1993.⁴⁰ orga­ni upra­ve i služ­be nas­tav­lja­ju obav­lja­ti pos­lo­ve držav­ne upra­ve iz svog dje­lo­kru­ga na cije­lom podru­čju dosa­daš­njih opći­na. U obav­lja­nju pos­lo­va držav­ne upra­ve, orga­ni upra­ve i služ­be odgo­vor­ni su za svoj rad župa­nu župa­ni­je u čijem sas­ta­vu su podru­čja orga­na upra­ve i služ­bi. Ako na podru­čju župa­ni­je nije iza­bran župan, u obav­lja­nju pos­lo­va držav­ne upra­ve orga­ni upra­ve i služ­be odgo­vor­ni su za svoj rad minis­tru nad­lež­nom za pos­lo­ve upra­ve i lokal­ne samo­upra­ve. Do ute­me­lje­nja uprav­nih odje­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve, orga­ni upra­ve i služ­be obav­ljat će i pos­lo­ve iz samo­uprav­nog dje­lo­kru­ga opći­ne, gra­da i župa­ni­je, kao jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve koje su ute­me­lje­ne na podru­čju dosa­daš­nje opći­ne na kojem su dje­lo­va­li ti orga­ni i služ­be.

29. srp­nja 1993. g. done­sen je Zakon o sus­ta­vu držav­ne upra­ve.⁴¹ Pos­lo­ve držav­ne upra­ve obav­lja­ju tije­la držav­ne upra­ve. Poseb­nim zako­nom odre­đe­ni pos­lo­vi držav­ne upra­ve mogu se pre­ni­je­ti tije­li­ma jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve ili dru­gim prav­nim oso­ba­ma koje na teme­lju zako­na ima­ju jav­ne ovlas­ti. Tije­la držav­ne upra­ve su minis­tar­stva, držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je i župa­nij­ski ure­di, odnos­no grad­ski ure­di Gra­da Zagre­ba. Pos­lo­ve držav­ne upra­ve u prvom stup­nju obav­lja­ju župa­nij­ski ure­di, odnos­no grad­ski ure­di Gra­da Zagre­ba, ako poseb­nim zako­nom nije što dru­go odre­đe­no. Za obav­lja­nje zako­nom odre­đe­nih pos­lo­va držav­ne upra­ve mogu se u župa­ni­ji, gra­du i opći­ni osni­va­ti područ­ne jedi­ni­ce minis­tar­sta­va, odnos­no držav­nih uprav­nih orga­ni­za­ci­ja. Za obav­lja­nje odre­đe­nih pos­lo­va držav­ne upra­ve iz nad­lež­nos­ti župa­nij­skih, odnos­no grad­skih ure­da mogu se u gra­du odnos­no u opći­ni osni­va­ti ispos­ta­ve.

Župa­ni, podžu­pa­ni, gra­do­na­čel­nik Gra­da Zagre­ba i nje­go­vi zamje­ni­ci duž­nos­ni­ci su RH. Pos­lo­ve držav­ne upra­ve u tije­li­ma držav­ne upra­ve obav­lja­ju držav­ni služ­be­ni­ci, koje se ime­nu­ju na teme­lju jav­nog natje­ča­ja, ako zako­nom nije što dru­go odre­đe­no. Opće, teh­nič­ke i pomoć­ne pos­lo­ve u tije­li­ma držav­ne upra­ve obav­lja­ju namje­šte­ni­ci. Vla­da uskla­đu­je i nad­zi­re obav­lja­nje pos­lo­va držav­ne upra­ve.

Pos­lo­vi držav­ne upra­ve su:
nepo­sred­na pro­ved­ba zako­na i dru­gih pro­pi­sa,
dono­še­nje pro­ved­be­nih pro­pi­sa,
uprav­ni nad­zor,
ins­pek­cij­ski nad­zor,
dru­gi uprav­ni i struč­ni pos­lo­vi,
pra­će­nje sta­nja,
izra­da nacr­ta pri­jed­lo­ga pro­pi­sa i dru­gi struč­ni pos­lo­vi.

Župan i gra­do­na­čel­nik Gra­da Zagre­ba su pred­stav­ni­ci držav­ne vlas­ti na podru­čju župa­ni­je, odnos­no Gra­da Zagre­ba. Za obav­lja­nje pos­lo­va držav­ne upra­ve na podru­čju župa­ni­je, odnos­no Gra­da Zagre­ba ustro­ja­va­ju se župa­nij­ski, odnos­no grad­ski ure­di. Župa­nij­ski, odnos­no grad­ski ure­di ustro­ja­va­ju se ured­bom Vla­de za odre­đe­na uprav­na podru­čja, na pri­jed­log odgo­va­ra­ju­ćih minis­tar­sta­va. Za obav­lja­nje odre­đe­nih pos­lo­va iz nad­lež­nos­ti župa­nij­skih, odnos­no grad­skih ure­da mogu se osno­va­ti ispos­ta­ve. Za obav­lja­nje zako­nom odre­đe­nih pos­lo­va držav­ne upra­ve, mogu se u župa­ni­ji, gra­du, odnos­no opći­ni osno­va­ti područ­ne jedi­ni­ce minis­tar­sta­va i držav­nih uprav­nih orga­ni­za­ci­ja.

Tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve, te prav­ne oso­be koje ima­ju jav­ne ovlas­ti, u pre­ni­je­tim im pos­lo­vi­ma držav­ne upra­ve:
— rje­ša­va­ju u uprav­nim stva­ri­ma u prvom i dru­gom stup­nju kad su im ti pos­lo­vi zako­nom izri­je­kom stav­lje­ni u nad­lež­nost,
— vode oče­vid­ni­ke odre­đe­ne zako­nom i dru­gim pro­pi­si­ma i izda­ju pro­pi­sa­na uvje­re­nja i dru­ge pot­vr­de,
— obav­lja­ju i dru­ge pos­lo­ve držav­ne upra­ve koji su im zako­nom izri­je­kom stav­lje­ni u nad­lež­nost.
Za zako­ni­to i struč­no obav­lja­nje pre­ni­je­tih pos­lo­va držav­ne upra­ve, odgo­vor­ni su gra­do­na­čel­nik, odnos­no općin­ski načel­nik, te rav­na­telj prav­ne oso­be s jav­nim ovlas­ti­ma.

Minis­tar­stva pro­vo­de uprav­ni nad­zor nad radom župa­nij­skih, odnos­no grad­skih ure­da i podu­zi­ma­ju odgo­va­ra­ju­će mje­re. Tije­la držav­ne upra­ve u svom dje­lo­kru­gu nad­zi­ru rad tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve i prav­nih oso­ba s jav­nim ovlas­ti­ma u obav­lja­nju pos­lo­va držav­ne upra­ve.

Ured­bom od 30. pro­sin­ca 1993.⁴² ure­đu­je se ustro­ja­va­nje župa­nij­skih ure­da, nji­hov dje­lo­krug, nazi­vi nji­ho­vih unu­tar­njih ustroj­stve­nih jedi­ni­ca, način uprav­lja­nja tim jedi­ni­ca­ma, okvir­ni broj služ­be­ni­ka, način pla­ni­ra­nja pos­lo­va, rad­no vri­je­me, način i pos­tu­pak pre­uzi­ma­nja pos­lo­va držav­ne upra­ve, te služ­be­ni­ka i doku­men­ta­ci­je orga­na upra­ve i služ­bi dosa­daš­njih opći­na te dru­ga pita­nja od zna­ča­ja za rad župa­nij­skih ure­da.⁴³ Župa­nij­ski ure­di osni­va­ju se u sje­di­šti­ma župa­ni­ja. Župa­nij­ski ure­di obav­lja­ju pos­lo­ve držav­ne upra­ve na podru­čju župa­ni­je. Dota­daš­nji orga­ni upra­ve i struč­ne služ­be Gra­da Zagre­ba nas­tav­lja­ju s radom na podru­čju Gra­da Zagre­ba odre­đe­nom Zako­nom o Gra­du Zagre­bu pre­ma dota­daš­njem ustroj­stvu i dje­lo­kru­gu.

U župa­ni­ja­ma se ustro­ja­va­ju župa­nij­ski ure­di za pos­lo­ve držav­ne upra­ve i to za:
1. gos­po­dar­stvo,⁴⁴
2. pro­s­vje­tu, kul­tu­ru, infor­mi­ra­nje, šport i teh­nič­ku kul­tu­ru,⁴⁵
3. rad, zdrav­s­tvo i soci­jal­nu skrb,⁴⁶
4. pros­tor­no ure­đe­nje, stam­be­no-komu­nal­ne pos­lo­ve, gra­di­telj­stvo i zašti­tu oko­li­ša,
5. katas­tar­ske i geodet­ske pos­lo­ve,⁴⁷
6. imo­vin­sko-prav­ne pos­lo­ve,⁴⁸
7. sta­tis­ti­ku,⁴⁹ te
8. opću upra­vu.⁵⁰

U župa­ni­ja­ma se ustro­ja­va Ured župa­na za obav­lja­nje odre­đe­nih struč­nih pos­lo­va držav­ne upra­ve za potre­be župa­na, te za opće, pomoć­ne i teh­nič­ke pos­lo­ve za potre­be župa­na i župa­nij­skih ure­da. Ured župa­na može obav­lja­ti i odre­đe­ne struč­ne, opće, pomoć­ne i teh­nič­ke pos­lo­ve i za potre­be župa­ni­je kao jedi­ni­ce lokal­ne samo­upra­ve i upra­ve. Ispos­ta­va se ustro­ja­va za obav­lja­nje odre­đe­nih pos­lo­va iz dje­lo­kru­ga župa­nij­skih ure­da u mjes­ti­ma pre­dvi­đe­nim ured­bom Vla­de RH.

Ured­bom od 10. svib­nja 1994.⁵¹ ure­đu­ju se nazi­vi unu­tar­njih ustroj­stve­nih jedi­ni­ca minis­tar­sta­va, držav­nih uprav­nih orga­ni­za­ci­ja i župa­nij­skih odnos­no grad­skih ure­da Gra­da Zagre­ba (tije­la držav­ne upra­ve), način uprav­lja­nja unu­tar­njim ustroj­stve­nim jedi­ni­ca­ma tije­la držav­ne upra­ve, način pla­ni­ra­nja pos­lo­va, rad­no vri­je­me, odr­ža­va­nje ure­dov­nih dana, te ure­dov­no vri­je­me za rad s gra­đa­ni­ma i dru­gim stran­ka­ma u tije­li­ma držav­ne upra­ve.

28. lip­nja 1995. g. done­se­na je Ured­ba o pres­tan­ku rada cen­ta­ra repu­blič­kih orga­na upra­ve⁵² kojom se odre­đu­je da cen­tri repu­blič­kih orga­na upra­ve pres­ta­ju s radom 31. srp­nja 1995. godi­ne.

Ured­bom od 11. ruj­na 1997.⁵³ župa­nij­ski ure­di obav­lja­ju pos­lo­ve držav­ne upra­ve na podru­čju župa­ni­je utvr­đe­nom Zako­nom o podru­čji­ma župa­ni­ja, gra­do­va i opći­na u RH.

Ured­bom od 30. pro­sin­ca 1999.⁵⁴ sje­di­šte poje­di­nog župa­nij­skog ure­da može se utvr­di­ti izvan sje­di­šta župa­ni­je.

Zako­nom od 29. lip­nja 2001.⁵⁵ tije­la držav­ne upra­ve su minis­tar­stva, držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je i ure­di držav­ne upra­ve. Minis­tar­stva i držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je su sre­diš­nja tije­la držav­ne upra­ve, a ure­di držav­ne upra­ve se osni­va­ju kao prvos­tu­panj­ski ure­di držav­ne upra­ve u jedin­ci­ma područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve. Za obav­lja­nje odre­đe­nih pos­lo­va držav­ne upra­ve iz nad­lež­nos­ti sre­diš­njih tije­la držav­ne upra­ve mogu se u župa­ni­ji, gra­du i opći­ni osni­va­ti područ­ne jedi­ni­ce. Za obav­lja­nje odre­đe­nih pos­lo­va držav­ne upra­ve iz nad­lež­nos­ti ure­da držav­ne upra­ve u jedi­ni­ca­ma područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve mogu se u gra­du odnos­no opći­ni osni­va­ti ispos­ta­ve. Za obav­lja­nje pos­lo­va držav­ne upra­ve u više uprav­nih podru­čja na podru­čju jedi­ni­ce područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve ustro­ja­va se ured držav­ne upra­ve.

Ured držav­ne upra­ve u jedi­ni­ci područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve obav­lja uprav­ne i dru­ge struč­ne pos­lo­ve u uprav­nim podru­čji­ma za koja je ustro­jen, a oso­bi­to:
1. nepo­sred­no pro­vo­di zako­ne i dru­ge pro­pi­se i osi­gu­ra­va nji­ho­vu pro­ved­bu,
2. rje­ša­va u uprav­nim stva­ri­ma u prvom stup­nju, ako to poseb­nim zako­nom nije stav­lje­no u nad­lež­nost sre­diš­njim tije­li­ma držav­ne upra­ve ili prav­nim oso­ba­ma koje ima­ju jav­ne ovlas­ti, te povje­re­no tije­li­ma jedi­ni­ca lokal­ne odnos­no područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve,
3. pro­vo­di uprav­ni, odnos­no ins­pek­cij­ski nad­zor,
4. pra­ti sta­nje u svom dje­lo­kru­gu, te sre­diš­njim tije­li­ma držav­ne upra­ve pred­la­že mje­re za una­pre­đe­nje sta­nja u poje­di­nim uprav­nim podru­čji­ma.
Ure­di držav­ne upra­ve u jedi­ni­ca­ma područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve pre­uzi­ma­ju pos­lo­ve, opre­mu, pismo­hra­nu i dru­gu doku­men­ta­ci­ju, sred­stva za rad, finan­cij­ska sred­stva, te pra­va i obve­ze župa­nij­skih ure­da.

Ured­bom do 28. velja­če 2002.⁵⁶ ured držav­ne upra­ve držav­ne upra­ve u župa­ni­ja­ma obav­lja uprav­ne i dru­ge struč­ne pos­lo­ve koji se odno­se na:
gos­po­dar­stvo (indus­tri­ja, bro­do­grad­nja, ener­ge­ti­ka, rudar­stvo, trgo­vi­na, obrt­niš­tvo, vod­no gos­po­dar­stvo, ribar­stvo, pomor­stvo, pro­met i veze, turi­zam, poljo­pri­vre­da i šumar­stvo, lov­s­tvo, te poljo­pri­vred­na ins­pek­ci­ja, ins­pek­ci­ja zašti­te bilja, ins­pek­ci­ja bili­no­goj­stva i vodo­prav­na ins­pek­ci­ja),
– druš­tve­ne dje­lat­nos­ti (pro­s­vje­ta, kul­tu­ra, infor­mi­ra­nje, šport i teh­nič­ka kul­tu­ra, bri­ga o dje­ci i tje­les­na kul­tu­ra, rad­ni odno­si, trži­šte rada i odno­si sa sin­di­ka­ti­ma, zdrav­s­tve­na zašti­ta, zdrav­s­tve­no osi­gu­ra­nje, soci­jal­na skrb, sani­tar­na ins­pek­ci­ja, zašti­ta civil­nih žrta­va iz Domo­vin­skog rata, zašti­ta hrvat­skih držav­lja­na sudi­oni­ka II. svjet­skog rata, zašti­ta voj­nih i civil­nih inva­li­da II. svjet­skog rata i zašti­ta oso­ba stra­da­lih u obav­lja­nju obvez­ne voj­ne služ­be od 15. 5. 1945., te čla­no­va nji­ho­vih obi­te­lji, zašti­ta pra­va i rje­ša­va­nje o sta­tu­su čla­na obi­te­lji pogi­nu­lo­ga, zato­če­no­ga ili nes­ta­lo­ga hrvat­sko­ga bra­ni­te­lja iz Domo­vin­skog rata, hrvat­skih rat­nih voj­nih inva­li­da iz Domo­vin­skog rata i čla­no­va nji­ho­vih obi­te­lji, te hrvat­skih bra­ni­te­lja kao i surad­nja u pos­lo­vi­ma u sve­zi s ekshu­ma­ci­jom i sahra­nom pos­mrt­nih osta­ta­ka žrta­va rata),
– pros­tor­no ure­đe­nje i gra­di­telj­stvo (gra­di­telj­stvo, zašti­ta oko­li­ša, pros­tor­no ure­đe­nje obno­va ratom raz­ru­še­nih obje­ka­ta),
– imo­vin­sko prav­ne pos­lo­ve (pos­lo­vi u sve­zi izvla­šte­nja i dru­gih ogra­ni­če­nja vlas­niš­tva, ure­đi­va­nje vlas­nič­ko-prav­nih odno­sa i dena­ci­ona­li­za­ci­ja),
– opću upra­vu (osob­na sta­nja gra­đa­na i pos­lo­vi mati­čar­stva, udru­ge, popi­si bira­ča, evi­den­ci­je o hrvat­skom držav­ljans­tvu,
– nad­zor nad zako­ni­toš­ću općih aka­ta pred­stav­nič­kih tije­la jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve i jedi­ni­ca područ­ne (regi­onal­ne) samo­upra­ve, te sta­tis­ti­ku.

U ure­du držav­ne upra­ve obav­lja­ju se i opći, kadrov­ski, infor­ma­tič­ki, plan­ski, mate­ri­jal­no-finan­cij­ski, raču­no­vod­stve­ni, admi­nis­tra­tiv­ni i pomoć­no-teh­nič­ki pos­lo­vi za potre­be ure­da držav­ne upra­ve. Sje­di­šte ure­da držav­ne upra­ve je, u nače­lu, u sje­di­štu župa­ni­je.

Zako­nom od 22. pro­sin­ca 2003.⁵⁷ tije­la držav­ne upra­ve su minis­tar­stva, sre­diš­nji držav­ni ure­di Vla­de, držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je i ure­di držav­ne upra­ve u župa­ni­ja­ma. Minis­tar­stva, sre­diš­nji držav­ni ure­di i držav­ne uprav­ne orga­ni­za­ci­je sre­diš­nja su tije­la držav­ne upra­ve, a ure­di držav­ne upra­ve su prvos­tu­panj­ska tije­la držav­ne upra­ve u župa­ni­ja­ma.

Zaključ­ci

Zada­tak arhi­vis­ti­ke zna­nos­ti⁵⁸ je, izme­đu osta­log, i pro­uča­va­nje ustroj­stva i funk­ci­ja onih tije­la iz čijeg je rada i dje­lo­va­nja nas­ta­lo arhiv­sko gra­di­vo. Povi­jest ins­ti­tu­ci­ja sas­tav­ni je dio arhiv­ske zna­nos­ti, i sis­te­ma­ti­za­ci­ja je povi­jes­nih poda­ta­ka o dje­lo­va­nju i radu poje­di­nih ins­ti­tu­ci­ja kao stva­ra­te­lja arhiv­sko­ga gra­di­va. Toč­no poz­na­va­nje povi­jes­ti i dje­lo­kru­ga rada odre­đe­ne ins­ti­tu­ci­je polaz­na je toč­ka cje­lo­kup­nog rada arhi­va i arhi­vis­ta kao i pru­ža­nja pre­ciz­nih i smis­le­nih znans­tve­nih infor­ma­ci­ja koris­ni­ci­ma arhiv­skog gra­di­va, što je, uz čuva­nje i zašti­tu gra­di­va, temelj­na zada­ća arhi­va. Veza izme­đu stva­ra­te­lja gra­di­va i arhiv­skog rada je kru­ci­jal­na, a obav­lja­nje zada­ća arhi­va i arhi­vis­ta prak­tič­ki je nemo­gu­će bez poz­na­va­nja povi­jes­ti ins­ti­tu­ci­ja odnos­no stva­ra­te­lja čijim dje­lo­va­njem i radom je gra­di­vo nas­ta­lo. Opis stva­ra­te­lja gra­di­va suštin­ska je aktiv­nost arhi­vis­ta. Isklju­či­vo na teme­lju poz­na­va­nja nas­tan­ka, dje­lo­va­nja i rada stva­ra­te­lja gra­di­va, mogu­će je for­mi­ra­nje fon­do­va, ute­me­lje­no vred­no­va­nje regis­tra­tur­nog i arhiv­skog gra­di­va, nje­go­vo sre­đi­va­nje, opis, odre­đi­va­nje sadr­ža­je fizi­ono­mi­je, dava­nje gra­di­va na kori­šte­nje i dava­nje infor­ma­ci­ja o gra­di­vu. Poz­na­va­nje povi­jes­ti ins­ti­tu­ci­ja pre­du­vjet je bilo kak­vog arhiv­skog rada. Sva­ka se infor­ma­ci­ja o gra­di­vu teme­lji na poz­na­va­nju stva­ra­te­lja gra­di­va, odnos­no na povi­jes­ti ins­ti­tu­ci­ja.

Sum­mary:Local and regi­onal self-gover­n­ment is deter­mi­ned by the Cons­ti­tu­ti­on and by laws. The 1990 Cons­ti­tu­ti­on guaran­te­es to citi­zens rig­ht to local self-gover­n­ment. The 2000 Cons­ti­tu­ti­on guaran­te­es to citi­zens rig­ht to local and regi­onal self-gover­n­ment. First law on ter­ri­tory on muni­ci­pa­li­ti­es, towns and coun­tri­es was passed in 1992, as well as law on local gover­n­ment and self-mana­ge­ment and law on City of Zageb. Accor­ding to the 1990 law sta­te admi­nis­tra­ti­on tasks are per­for­med by minis­tri­es and other bodi­es of repu­blic admi­nis­tra­ti­on deter­mi­ned by the law, admi­nis­tra­ti­ve bodi­es of town’s com­mu­nity of muni­ci­pa­li­ti­es and muni­ci­pa­lity gover­n­ment bodi­es. Accor­ding to the 2003 law sta­te admi­nis­tra­ti­on bodi­es are minis­tri­es, cen­tral sta­te offi­ces, sta­te admi­nis­tra­ti­ve orga­ni­za­ti­ons and sta­te admi­nis­tra­ti­on coun­try offi­ces. Minis­tri­es, cen­tral sta­te offi­ces, sta­te admi­nis­tra­ti­ve orga­ni­za­ti­ons are cen­tral bodi­es of sta­te admi­nis­tra­ti­on whi­le sta­te admi­nis­tra­ti­on coun­try offi­ces are sta­te bodi­es of first ins­tan­ce in coun­tri­es. One of the arc­hi­val sci­en­ce tasks is to study orga­ni­za­ti­on and fun­c­ti­ons of arc­hi­ves’ cre­ators. His­tory of ins­ti­tu­ti­ons is com­po­nent part of arc­hi­val sci­en­ce; it is sys­te­ma­tic des­crip­ti­on of his­to­ri­cal data on acti­vi­ti­es and work of par­ti­cu­lar ins­ti­tu­ti­ons, as cre­ators of arc­hi­val recor­ds. Exact knowled­ge of his­tory and com­pe­ten­ces of an ins­ti­tu­ti­on is star­ting point of arc­hi­ves’ and arc­hi­vis­ts’ enti­re work, and it is also star­ting point of giving exact and meanin­g­ful sci­en­ti­fic infor­ma­ti­on to recor­ds’ users, which is along with arc­hi­ves pro­tec­ti­on and keeping, basic arc­hi­ves’ task. Expert­ness in his­tory of ins­ti­tu­ti­ons is pre­con­di­ti­on of any arc­hi­val work. Any and every infor­ma­ti­on on recor­ds is based on knowled­ge on arc­hi­ves’ cre­ators or on his­tory of ins­ti­tu­ti­ons.

---

1. Vidi Boras, D., Heđ­be­li, Ž. Pri­log poz­na­va­nju sus­ta­va držav­ne upra­ve u Repu­bli­ci Hrvat­skoj od 1990. do 2005. godi­ne. 5. zbor­nik refe­ra­tov dopol­nil­ne­ga izo­bra­že­va­nja s podro­čji arhi­vis­ti­ke, doku­men­ta­lis­ti­ke i infor­ma­ti­ke v Raden­cih 5.–7. april 2006 : Teh­nič­ni in vse­bin­ski pro­ble­mi kla­sič­ne­ga in elek­tron­ske­ga arhi­vi­ra­nja, Raden­ci, Slo­ve­ni­ja, 5.–7. april 2006., Mari­bor : Pokra­jin­ski arhiv Mari­bor, 2006. str. 74–83 [↩]
2. Narod­ne novi­ne (NN) br. 56/1990, 8/1998 (Narod­ne novi­ne, služ­be­ni list RH, bes­plat­no su dos­tup­ne na http://www.nn.hr) [↩]
3. NN – među­na­rod­ni ugo­vo­ri, 1/1993 [↩]
4. NN 8/1998 [↩]
5. NN 124/2000 [↩]
6. NN 28/1990 [↩]
7. NN 31/1990 [↩]
8. NN 47/1990 [↩]
9. NN 53/A/1991 [↩]
10. NN 90/1992 [↩]
11. NN 90/1992 [↩]
12. NN 90/1992 [↩]
13. NN 75/1993 [↩]
14. - pro­pi­si­va­nje uvje­ta pod koji­ma se može na poje­di­nom podru­čju kroz odre­đe­no raz­dob­lje medo­nos­no bilje koris­ti­ti,
    — odre­đi­va­nje sabi­ra­li­šta za otpad­ne ani­mal­ne tva­ri,
    — odre­đi­va­nje mjes­ta i nači­na neškod­lji­vog otkla­nja­nja živo­tinj­skih leše­va, otpa­da­ka iz vali­oni­ca, kon­fi­ska­ta iz kla­oni­ca i pok­va­re­nih pro­izvo­da živo­tinj­skog pori­jek­la,
    — pro­pi­si­va­nje uvje­ta i nači­na drža­nja pasa, te nači­ni pos­tu­pa­nja sa nere­gis­tri­ra­nim psi­ma kao i psi­ma i mač­ka­ma luta­li­ca­ma,
    — orga­ni­zi­ra­nje, u skla­du s pro­pi­si­ma o zašti­ti bilja, zašti­te bilja putem pra­će­nja poja­va, ras­pros­tra­nje­nos­ti i štet­nos­ti svih bilj­nih boles­ti, šte­to­či­ne i koro­va, te vođe­nje evi­den­ci­je o nji­ho­voj ras­pros­tra­nje­nos­ti,
    — izvje­šta­va­nje nad­lež­nog držav­nog orga­na u župa­ni­ji ili Gra­du Zagre­bu o poja­vi odre­đe­nih bilj­nih boles­ti i šte­to­či­na, kao i o podu­ze­tim mje­ra­ma,
    — osi­gu­ra­va­nje sred­sta­va za obav­lja­nje odre­đe­nih pos­lo­va za zašti­tu bilja,
    — dava­nje pri­jed­lo­ga sre­diš­njem orga­nu držav­ne upra­ve nad­lež­nom za pos­lo­ve slat­ko­vod­nog ribar­stva za odre­đi­va­nje ribo­lov­nih podru­čja,
    — usta­nov­lje­nje katas­tra ribo­lov­nih podru­čja,
    — uprav­lja­nje ribo­lov­nim podru­čjem,
    — dava­nje ribo­lov­nog podru­čja na gos­po­da­re­nje prav­nim ili fizič­kim oso­ba­ma,
    — utvr­đi­va­nje ribo­lov­nog podru­čja pogod­nog za uzgoj riba i dru­gih vode­nih živo­ti­nja,
    — dono­še­nje odlu­ke o dava­nju ovla­šte­nja šport­sko-ribo­lov­nim turis­tič­kim ili ugos­ti­telj­skim orga­ni­za­ci­ja­ma za izda­va­nje odo­bre­nja za šport­ski ribo­lov,
    — odre­đi­va­nje visi­ne nak­na­de i mak­si­mal­ne koli­či­ne dnev­nog ulo­va za šport­ski ribo­lov,
    — odre­đi­va­nje gra­ni­ce ribo­lov­nog mora u rije­ka­ma koje utje­ču u more,
    — dono­še­nje odlu­ke da se na odre­đe­nim manjim ribo­lov­nim podru­čji­ma (lovi­šti­ma) ribo­lov male pla­ve ribe obav­lja po redos­li­je­du koji se odre­đu­je ždri­je­bom,
    — dono­še­nje odlu­ke o podje­li ribo­lov­nih podru­čja na zone,
    — dono­še­nje odlu­ke o pro­du­že­nju vre­me­na zabra­ne lova jas­to­ga, hla­po­va i kuka,
    — izda­va­nje odo­bre­nja za šport­ski ribo­lov,
    — odre­đi­va­nje visi­ne nak­na­de za šport­ski ribo­lov,
    — iznim­no odre­đi­va­nje da se zbog obu­ke, bez pla­ća­nja nak­na­de, može obav­lja­ti skup­ni lov podvod­nom puškom pod nad­zo­rom i na osno­vi godiš­njih pla­no­va pomor­skih šport­skih dru­šta­va, na una­pri­jed odre­đe­nim i za tu svr­hu prik­lad­nim podru­čji­ma,
    — dodje­lji­va­nje pomor­skog dobra u svr­hu uzgo­ja riba i dru­gih mor­skih živo­ti­nja, uko­li­ko rani­ji koris­nik u roku od godi­nu dana, nakon što je dobio na kori­šte­nje pomor­sko dobro, nije pos­ta­vio napra­ve za uzgoj,
    — odre­đi­va­nje pomor­skog dobra na kojem se mogu podi­za­ti napra­ve za uzgoj riba i dru­gih mor­skih živo­ti­nja,
    — dava­nje pomor­skog dobra na kori­šte­nje u svr­hu podi­za­nja uzga­ja­li­šta riba i dru­gih mor­skih živo­ti­nja,
    — odo­bra­va­nje, uz suglas­nost Vla­de RH, da se pomor­sko dobro pri­rod­no pogod­no za uzgoj riba i dru­gih mor­skih živo­ti­nja, može koris­ti­ti u dru­ge svr­he,
    — odre­đi­va­nje pomor­skog dobra na kojem se mogu vadi­ti kora­lji, spu­žve, školj­ka­ši i mor­sko bilje,
    — ogra­ni­če­nje odnos­no zabra­nji­va­nje upo­tre­be poje­di­nih vrsta mre­ža ili dru­gih ala­ta za pri­vred­ni ili šport­ski ribo­lov kao i odre­đi­va­nje nji­ho­ve upo­tre­be u poja­su od jed­ne mor­ske milje od oba­le kop­na ili oto­ka zbog zašti­te prid­ne­nih riba i dru­gih mor­skih živo­ti­nja od pre­ko­mjer­nog isko­ri­šta­va­nja i uni­šta­va­nja. [↩]
15. - dono­še­nje pla­na obra­ne od popla­va na osta­lim voda­ma i vodo­to­ci­ma,
    — dono­še­nje odlu­ke o osi­gu­ra­va­nju sred­sta­va za pro­vo­đe­nje nepo­sred­nih mje­ra zašti­te u toku popla­va i za ubla­ža­va­nje nas­ta­lih pos­lje­di­ca, te za nak­na­de prav­nim oso­ba­ma i gra­đa­ni­ma kao i odlu­ke o utvr­đi­va­nju pra­va na nak­na­du za sudje­lo­va­nje u obra­ni od popla­va,
    — dono­še­nje pla­na za zašti­tu voda od zaga­đi­va­nja na sliv­nom podru­čju,
    — odre­đi­va­nje zone sani­tar­ne zašti­te izvo­ri­šta i zaštit­nih mje­ra. [↩]
16. -odre­đi­va­nje mjes­ta odr­ža­va­nja stoč­nih saj­mo­va na svom podru­čju,
    — dava­nje suglas­nos­ti na trž­ni red trž­ni­ca na veli­ko i malo,
    — odre­đi­va­nje ras­po­re­da, počet­ka i zavr­šet­ka rad­nog vre­me­na trž­ni­ca na malo,
    — odre­đi­va­nje sajam­skog reda na stoč­nim saj­mo­vi­ma. [↩]
17. - pri­prem­ne rad­nje za osni­va­nje turis­tič­ke zajed­ni­ce i sazi­va­nje turis­tič­kog sabo­ra,
    — dono­še­nje odlu­ke o pro­pi­si­va­nju uvje­ta koji­ma mora­ju udo­vo­lja­va­ti jav­na podu­ze­ća [↩]
18. - odre­đi­va­nje kori­šte­nja pomor­skog odnos­no vod­nog dobra izu­zi­ma­ju­ći pro­pi­si­va­nje kori­šte­nja vod­nog dobra veza­no za: plo­vid­bu, izgrad­nju i regu­la­ci­ju plov­nog puta, pris­ta­ni­šta, iskop šljun­ka i pije­ska iz kori­ta rije­ka,
    — odre­đi­va­nje visi­ne nak­na­de za kori­šte­nje pomor­skog odnos­no vod­nog dobra,
    — dono­še­nje odlu­ke da se ovlas­ti neka prav­na oso­ba da ubi­re nak­na­du za kori­šte­nje pomor­skog odnos­no vod­nog dobra,
    — odre­đi­va­nje visi­ne nak­na­de za upo­tre­bu pomor­skog odnos­no vod­nog dobra koju pla­ća vlas­nik ili zakup­nik čam­ca upi­sa­nog u oče­vid­nik čama­ca,
    — uskra­ći­va­nje pra­va dalj­nje upo­tre­be pomor­skog odnos­no vod­nog dobra.
    — odre­đi­va­nje da se neo­v­la­šte­no izgra­đe­ni objek­ti ili izvr­še­na pri­no­va na pomor­skom ili vod­nom dobru uklo­ni i pomor­sko, odnos­no vod­no dobro, u odre­đe­nom roku dove­de u pri­jaš­nje sta­nje,
    — osni­va­nje katas­tra pomor­skog dobra,
    — odre­đi­va­nje luke otvo­re­ne za doma­ći pro­met,
    — dava­nje pomor­skog odnos­no vod­nog dobra na upo­tre­bu zbog izgrad­nje poseb­ne luke,
    — pro­pi­si­va­nje upo­tre­be ure­đe­nog kupa­li­šta. [↩]
19. - odre­đi­va­nje podru­čja na kojem se obav­lja jav­ni linij­ski grad­ski i pri­grad­ski pri­je­voz u ces­tov­nom pro­me­tu i način obav­lja­nja tog pri­je­vo­za kao i odre­đi­va­nje obav­lja­nja jav­nog linij­skog grad­skog i pri­grad­skog pri­je­vo­za u ces­tov­nom pro­me­tu na teme­lju kon­ce­si­je, te uvje­ti za dobi­va­nje kon­ce­si­ja,
    — ure­đi­va­nje orga­ni­za­ci­je i nači­na obav­lja­nja auto­tak­si pri­je­vo­za,
    — ure­đi­va­nje obav­lja­nja auto­tak­si pri­je­vo­za na teme­lju kon­ce­si­je,
    — izda­va­nje kon­ce­si­ja,
    — utvr­đi­va­nje moguć­nos­ti obav­lja­nja auto­tak­si pri­je­vo­za kao linij­skog pri­je­vo­za oso­ba na rela­ci­ja­ma na koji­ma takav pri­je­voz nije orga­ni­zi­ran,
    — dono­še­nje pro­gra­ma i nači­na pro­vje­re poz­na­va­nja osnov­nih poda­ta­ka o kul­tur­nim, gos­po­dar­skim, turis­tič­kim, pro­met­nim i dru­gim zna­čaj­nim objek­ti­ma i zna­me­ni­tos­ti­ma na podru­čju na kojem se obav­lja tak­si pri­je­voz,
    — ure­đi­va­nje slo­bod­nog pri­je­vo­za oso­ba i stva­ri zaprež­nim vozi­li­ma,
    — dono­še­nje odlu­ke o odr­ža­va­nju, zašti­ti, rekons­truk­ci­ji i izgrad­nji neraz­vr­sta­nih ces­ta kao i pos­lo­vi nad­zo­ra nad tim ces­ta­ma,
    — dono­še­nje odlu­ke o ure­đe­nju pro­me­ta na podru­čju opći­ne, odnos­no gra­da. [↩]
20. - odre­đi­va­nje uvje­ta i nači­na obav­lja­nja tra­mvaj­skog pro­me­ta, te uvje­ta i mje­ra za sigur­no odvi­ja­nje pro­me­ta grad­ske željez­ni­ce (tra­mvaj­skog pro­me­ta), te uvje­ta, mje­ra i teh­nič­kih ele­me­na­ta za izgrad­nju, rekons­truk­ci­ju i odr­ža­va­nje grad­ske željez­ni­ce (tra­mva­je). [↩]
21. - dono­še­nje izmje­na i dopu­na važe­ćih pros­tor­nih pla­no­va (dosa­daš­njih opći­na) i Gra­da Zagre­ba,
    — dono­še­nje gene­ral­nih urba­nis­tič­kih pla­no­va za gra­do­ve i nase­lja grad­skog zna­ča­ja,
    — dono­še­nje pros­tor­nih pla­no­va podru­čja poseb­ne namje­ne,
    — dono­še­nje pro­ved­be­nih pla­no­va za gra­do­ve i nase­lja,
    — dono­še­nje poseb­nih odlu­ka koji­ma se utvr­đu­ju uvje­ti rekons­truk­ci­je pos­to­je­ćih obje­ka­ta,
    — dono­še­nje odlu­ka o polo­žaj­nim zona­ma ovis­no o atrak­tiv­nos­ti poje­di­nog podru­čja,
    — dono­še­nje odlu­ke o spa­ja­nju i raz­dva­ja­nju nase­lja, — odre­đi­va­nje ime­na nase­lja,
    — odre­đi­va­nje ime­na uli­ca i trgo­va, — odre­đi­va­nje orga­na ili orga­ni­za­ci­je koji pri­bav­lja plo­če s ime­ni­ma nase­lja, uli­ca i trgo­va i plo­či­ce s bro­je­vi­ma zgra­da,
    — odre­đi­va­nje nači­na pod­mi­ri­va­nja tro­ško­va pri­bav­lja­nja i pos­tav­lja­nja plo­či­ca s ime­nom nase­lja, uli­ca i trgo­va kao i plo­či­ca s bro­je­vi­ma zgra­da. [↩]
22. - pro­gla­še­nje poseb­no zašti­će­nih podru­čja pri­ro­de,
    — pro­gla­še­nje poseb­no zašti­će­nih obje­ka­ta pri­ro­de,
    — osi­gu­ra­va­nje tro­ško­va za objekt koji župa­ni­ja, grad odnos­no opći­na pro­gla­si­la zašti­će­nim,
    — osni­va­nje zavo­da za zašti­tu pri­ro­de,
    — dava­nje suglas­nos­ti na sta­tut zavo­da za zašti­tu pri­ro­de,
    — utvr­đi­va­nje mjes­ta za odla­ga­nje otpad­nih tva­ri,
    — utvr­đi­va­nje uvje­ta i nači­na pos­tu­pa­nja s komu­nal­nim otpa­dom, a pose­bi­ce stak­la, papi­ra i meta­la,
    — dono­še­nje odlu­ka o odre­đi­va­nju podru­čja mora nami­je­nje­na za kupa­nje i rekre­aci­ju,
    — izra­da kara­ta podru­čja mora za kupa­nje, kao i osi­gu­ra­va­nje redo­vi­te kon­tro­le mor­ske vode. [↩]
23. - dono­še­nje odlu­ke o kuć­nom redu,
    — dono­še­nje odlu­ke o nad­stoj­nič­kim sta­no­vi­ma,
    — dono­še­nje odlu­ke o mje­ri­li­ma za utvr­đi­va­nje visi­ne sta­na­ri­ne,
    — dono­še­nje odlu­ke o nor­ma­ti­vi­ma za odr­ža­va­nje sta­na i zajed­nič­kih dije­lo­va i ure­đa­ja u stam­be­noj zgra­di,
    — dono­še­nje odlu­ke o pla­ća­nju tro­ško­va veza­nih uz kori­šte­nje sta­na,
    — dono­še­nje općeg akta o utvr­đi­va­nju kru­ga oso­ba koji­ma se može dati stan na kori­šte­nje, a za čije se je sta­no­va­nje duž­na bri­nu­ti opći­na,
    — dono­še­nje odlu­ke o naj­vi­šim izno­si­ma naj­am­ni­ne za sta­no­ve,
    — dono­še­nje odlu­ke o naj­vi­šim izno­si­ma nak­na­de za kori­šte­nje pokuć­stva i kućan­skih apa­ra­ta,
    — dono­še­nje odlu­ke o mini­mal­nim uvje­ti­ma sta­no­va­nja,
    — utvr­đi­va­nje što se sma­tra teškim uvje­ti­ma sta­no­va­nja,
    — dono­še­nje odlu­ke o naj­ve­ćem stan­dar­du veli­či­ne i oprem­lje­nos­ti sta­na,
    — odre­đi­va­nje zona u nase­lju. [↩]
24. - dono­še­nje odlu­ke o komu­nal­nim dje­lat­nos­ti­ma koje se pod uvje­ti­ma iz član­ka 1. sta­vak 2. Zako­na o komu­nal­nim dje­lat­nos­ti­ma sma­tra­ju komu­nal­nim dje­lat­nos­ti­ma,
    — dono­še­nje odlu­ka o obav­lja­nju dim­nja­čar­skih pos­lo­va,
    — dono­še­nje odlu­ka o nači­nu orga­ni­zi­ra­nja obav­lja­nja komu­nal­nih dje­lat­nos­ti i dava­nje suglas­nos­ti,
    — dono­še­nje odlu­ka o odre­đi­va­nju pred­stav­ni­ka za natje­čaj­nu komi­si­ju za ime­no­va­nje direk­to­ra i uprav­nog odbo­ra u komu­nal­noj orga­ni­za­ci­ji odre­đi­va­nje nači­na i reda prvens­tva pru­ža­nja uslu­ga onim koris­ni­ci­ma kod kojih bi usli­jed pre­ki­da nas­ta­la opas­nost za sigur­nost živo­ta ili zdrav­lja lju­di ili bi nas­ta­la nena­dok­na­di­va šte­ta; podu­zi­ma­nje mje­ra za nas­tav­lja­nje obav­lja­nja dje­lat­nos­ti uko­li­ko to nije u pot­pu­nos­ti osi­gu­ra­la komu­nal­na orga­ni­za­ci­ja; utvr­đi­va­nje raz­lo­ga i even­tu­al­ne odgo­vor­nos­ti za pre­kid obav­lja­nja dje­lat­nos­ti odnos­no pru­ža­nja uslu­ga,
    — odre­đi­va­nje visi­ne tro­ško­va i nači­na nak­na­de,
    — skla­pa­nje ugo­vo­ra o obve­zat­nos­ti uklju­či­va­nja u udru­že­nje komu­nal­nih dje­lat­nos­ti,
    — dono­še­nje osno­va pla­na opći­ne odnos­no gra­da,
    — odre­đi­va­nje uvje­ta o for­mi­ra­nju cije­na komu­nal­nih uslu­ga,
    — nadok­na­da raz­li­ke u cije­ni,
    — odre­đi­va­nje nači­na pla­ća­nja i izvr­ša­va­nja obve­za pla­ća­nja cije­ne komu­nal­ne uslu­ge,
    — dono­še­nje odlu­ke o osi­gu­ra­va­nju sred­sta­va za izgrad­nju novih ili rekons­truk­ci­ju pos­to­je­ćih komu­nal­nih obje­ka­ta,
    — utvr­đi­va­nje komu­nal­ne nak­na­de,
    — utvr­đi­va­nje nase­lja u koji­ma se pla­ća komu­nal­na nak­na­da,
    — utvr­đi­va­nje mini­mal­nog opse­ga rado­va odr­ža­va­nja ure­đe­nog gra­đe­vin­skog zem­lji­šta,
    — dono­še­nje odlu­ka o finan­ci­ra­nju i izgrad­nji komu­nal­nih obje­ka­ta i ure­đa­ja na gra­đe­vin­skom zem­lji­štu,
    — utvr­đi­va­nje visi­ne sred­sta­va i način izvr­ša­va­nja obve­za inves­ti­to­ra dru­gog objek­ta koji rekons­tru­ira pos­to­je­ći objekt ili ruši pos­to­je­ći objekt radi izgrad­nje novog objek­ta,
    — nad­zor nad radom komu­nal­nih orga­ni­za­ci­ja,
    — pro­pi­si­va­nje komu­nal­nog reda,
    — bri­ga o grob­lji­ma i pro­pi­si­va­nju uvje­ta i nači­na nji­ho­vog kori­šte­nja i uprav­lja­nja,
    — dono­še­nje akta o osni­va­nju grob­lja,
    — dono­še­nje akta o stav­lja­nju grob­lja izvan upo­tre­be,
    — dono­še­nje odlu­ke o sakup­lja­nju pos­mrt­nih osta­ta­ka bora­ca i o nji­ho­vom pre­no­su u zajed­nič­ku grob­ni­cu ili u poje­di­nač­ne gro­bo­ve na pos­to­je­ćim grob­lji­ma ili na grob­lji­ma koje će osno­va­ti u tu svr­hu,
    — ure­đi­va­nje i odr­ža­va­nje grob­lja i gro­bo­va bora­ca,
    — osi­gu­ra­nje finan­cij­skih sred­sta­va za pro­vo­đe­nje odre­da­ba Zako­na o grob­lji­ma,
    — pro­pi­si­va­nje nači­na, pri­kup­lja­nja i čuva­nja doku­men­ta­ci­je i vođe­nja evi­den­ci­je o grob­lji­ma i gro­bo­vi­ma bora­ca i odre­đi­va­nje tije­la (orga­na koje će obav­lja­ti te pos­lo­ve),
    — ime­no­va­nje čla­na Komi­si­je za odre­đi­va­nje loka­ci­je za novo grob­lje,
    — dono­še­nje rje­še­nja o stav­lja­nju grob­lja izvan upo­tre­be,
    — dono­še­nje odlu­ke o pre­ko­pa­va­nju grob­lja,
    — odre­đi­va­nje namje­ne zem­lji­šta napu­šte­nog grob­lja nakon izvr­še­nog pre­ko­pa­va­nja. [↩]
25. - dava­nje suglas­nos­ti na odred­be sta­tu­ta arhi­va,
    — podu­zi­ma­nje mje­ra da se zašti­ti arhiv­ska gra­đa i osi­gu­ra obav­lja­nje arhiv­ske služ­be u slu­ča­ju kada se uki­da arhiv, — raz­ma­tra­nje sta­tu­ta samos­tal­ne bibli­ote­ke, — osni­va­nje bibli­ote­ke, — dono­še­nje akta o pres­tan­ku rada bibli­ote­ke,
    — osni­va­nje muzej­ske orga­ni­za­ci­je,
    — dono­še­nje odlu­ke o uki­da­nju muzej­ske orga­ni­za­ci­je,
    — odre­đi­va­nje potreb­nih mje­ra za smje­štaj i zašti­tu muzej­ske gra­đe u slu­ča­ju kada se uki­da muzej­ska orga­ni­za­ci­ja,
    — pot­vr­đi­va­nje sta­tu­ta muzej­ske orga­ni­za­ci­je,
    — osni­va­nje savje­ta i odbo­ra gra­đa­na za čuva­nje i sta­ra­nje o pra­vil­nom odr­ža­va­nju spo­me­ni­ka kul­tu­re,
    — dava­nje miš­lje­nja o pra­vu kori­šte­nja isko­pa­nih ili nađe­nih arhe­olo­ških spo­me­ni­ka kul­tu­re u slu­ča­ju spo­ra o nji­ho­voj pri­pad­nos­ti, — raz­ma­tra­nje sta­tu­ta Zavo­da za zašti­tu spo­me­ni­ka kul­tu­re, — ime­no­va­nje povje­re­ni­ka za zašti­tu spo­me­ni­ka kul­tu­re,
    — pri­jem pret­hod­ne ponu­de vlas­ni­ka za pro­da­ju spo­me­ni­ka kul­tu­re,
    — raz­ma­tra­nje pisme­ne ponu­de za kup­nju spo­me­ni­ka kul­tu­re,
    — osni­va­nje jav­nih kaza­li­šta,
    — pred­la­ga­nje minis­tru kul­tu­re i pro­s­vje­te inten­dan­ta naci­onal­nih kaza­li­šta,
    — pri­hva­ća­nje pro­gra­ma jav­nih potre­ba u špor­tu, te osi­gu­ra­va­nje sred­sta­va iz pro­ra­ču­na,
    — dono­še­nje pro­gra­ma jav­nih potre­ba u špor­tu,
    — utvr­đi­va­nje šport­skih obje­ka­ta koji su od zna­če­nja za opći­nu odnos­no grad Zagreb,
    — zaklju­či­va­nje ugo­vo­ra o uprav­lja­nju, kori­šte­nju i odr­ža­va­nju šport­skih obje­ka­ta koji se odr­ža­va­ju odnos­no gra­de nov­ča­nim sred­stvi­ma iz pro­ra­ču­na jedi­ni­ca lokal­ne samo­upra­ve,
    — dono­še­nje odlu­ke o pre­uzi­ma­nju šport­skih obje­ka­ta u vlas­niš­tvo. [↩]
26. - odre­đi­va­nje pos­lov­nih pros­to­ri­ja i loka­la koji mogu slu­ži­ti samo odre­đe­nim potre­ba­ma,
    — pro­pi­si­va­nje koje zgra­de koje se podi­žu na odre­đe­nom podru­čju opći­ne mora­ju ima­ti pos­lov­ne pros­to­ri­je za odre­đe­ne pos­lov­ne dje­lat­nos­ti u skla­du s urba­nis­tič­kim pla­nom odnos­no s odlu­kom koja taj plan zamje­nju­je,
    — odre­đi­va­nje visi­ne zakup­ni­ne,
    — dono­še­nje pro­pi­sa o pres­tan­ku ugo­vo­ra o pod­za­ku­pu,
    — pro­pi­si­va­nje ogra­ni­če­nja ras­po­la­ga­nja gra­đe­vin­skim zem­lji­štem,
    — odre­đi­va­nje ren­te,
    — utvr­đi­va­nje tro­ško­va pri­pre­me zem­lji­šta,
    — dava­nje zem­lji­šta za kori­šte­nje u vlas­niš­tvo i uzi­ma­nje zem­lji­šta iz posje­da,
    — dono­še­nje odlu­ke o odre­đi­va­nju roko­va za ispla­tu nak­na­de pri­jaš­njem vlas­ni­ku,
    — dono­še­nje odlu­ke o pro­pi­si­va­nju uvje­ta za dava­nje zamjen­ske par­ce­le,
    — odre­đi­va­nje nak­na­de za zem­lji­šte,
    — dono­še­nje odlu­ke o odre­đi­va­nju atrak­tiv­nog podru­čja,
    — pro­pi­si­va­nje općih uvje­ta natje­ča­ja,
    — pro­pi­si­va­nje slu­ča­je­va u koji­ma se može izvr­ši­ti pri­je­nos obje­ka­ta na kojem su izve­de­ni znat­ni­ji rado­vi,
    — utvr­đi­va­nje pres­tan­ka pra­va kori­šte­nja,
    — pro­pi­si­va­nje uvje­ta za dava­nje u zakup,
    — dava­nje na kori­šte­nje zem­lji­šta u slu­ča­je­vi­ma bes­prav­ne izgrad­nje. [↩]
27. - odre­đi­va­nje vijeć­ni­ka i zas­tup­ni­ka u Sabor RH za zaklju­či­va­nje bra­ka,
    — odre­đi­va­nje podru­čja za vođe­nje popi­sa bira­ča,
    — odre­đi­va­nje vođe­nja poseb­nog sve­ska popi­sa bira­ča za poje­di­ne dije­lo­ve gra­da odnos­no nase­lja pre­ma birač­kom mjes­tu,
    — odre­đi­va­nje pro­vje­re popi­sa bira­ča pri­li­kom ras­pi­si­va­nja izbo­ra,
    — osni­va­nje komi­si­je za popis bira­ča. [↩]
28. NN 117/1993 [↩]
29. NN 69/1995 [↩]
30. NN 69/1995 [↩]
31. NN 10/1997 [↩]
32. NN 14/1997 [↩]
33. NN 14/1997 [↩]
34. NN 128/1999 [↩]
35. NN 33/200 [↩]
36. NN 62/2001 [↩]
37. NN 41/1990 [↩]
38. NN 14/1991 [↩]
39. 18. srp­nja 1991. g. ime­no­van je prvi povje­re­nik (u opći­ni Petri­nja), NN 35/1991 [↩]
40. NN 60/1993 [↩]
41. NN 75/1993 [↩]
42. NN 116/1993 [↩]
43. Župa­ni­je 31. pro­sin­ca 1993. godi­ne pre­uzi­ma­ju služ­be­ni­ke orga­na upra­ve i služ­bi dosa­daš­njih opći­na koji su na taj dan obav­lja­li pos­lo­ve držav­ne upra­ve koje suk­lad­no odred­ba­ma Zako­na o sus­ta­vu držav­ne upra­ve obav­lja­ju župa­nij­ski ure­di. [↩]
44. Ustro­ja­va se za uprav­na podru­čja indus­tri­je, bro­do­grad­nje, ener­ge­ti­ke, rudar­stva, obrt­niš­tva, vodo­pri­vre­de, ribar­stva (mor­skog i slat­ko­vod­nog), pomor­stva, pro­me­ta, veza, turiz­ma, poljo­pri­vre­de i šumar­stva. Izu­zet­no, u župa­ni­ja­ma Istar­skoj, Pri­mor­sko-goran­skoj, Lič­ko-senj­skoj, Šiben­skoj, Zadar­sko-knin­skoj, Split­sko-dal­ma­tin­skoj, Dubro­vač­ko-nere­tvan­skoj i Kra­pin­sko-zagor­skoj osni­va­ju se poseb­ni župa­nij­ski ure­di za turi­zam, a u župa­ni­ja­ma Istar­skoj, Pri­mor­sko-goran­skoj, Lič­ko- senj­skoj, Šiben­skoj, Zadar­sko-knin­skoj, Split­sko-dal­ma­tin­skoj i Dubro­vač­ko-nere­tvan­skoj i poseb­ni župa­nij­ski ure­di za pomor­stvo. [↩]
45. Obav­lja­nje uprav­nih pos­lo­va iz ovih podru­čja, te za uprav­na podru­čja bri­ge o dje­ci i tje­les­ne kul­tu­re. [↩]
46. Ustro­ja­va se za uprav­na podru­čja rad­nih odno­sa, trži­šta rada i odno­sa sa sin­di­ka­ti­ma, zdrav­s­tve­ne zašti­te, zdrav­s­tve­nog i miro­vin­sko-inva­lid­skog osi­gu­ra­nja, zašti­tu žrta­va i sudi­oni­ka rata te soci­jal­ne skr­bi. [↩]
47. Uprav­na podru­čja katas­tra i geodet­skog sus­tav­nog ure­đi­va­nja odno­sa u pros­to­ru, te kar­to­gra­fi­ju. [↩]
48. Obav­lja­nje uprav­nih pos­lo­va iz podru­čja imo­vin­sko-prav­nih pos­lo­va u sve­zi izvla­šte­nja i dru­gih ogra­ni­če­nja vlas­niš­tva, kori­šte­nja gra­đe­vin­skog zem­lji­šta, pra­va vlas­niš­tva na nekret­ni­na­ma, pro­met zem­lji­šta i zgra­da, ure­đi­va­nje vlas­nič­ko- prav­nih odno­sa, dena­ci­ona­li­za­ci­ju, te obav­lja­nju dru­gih pos­lo­va koji su mu stav­lje­ni u nad­lež­nost [↩]
49. Obav­lja­nje struč­nih pos­lo­va koji se odno­se na pri­kup­lja­nje, obra­du i ana­li­zi­ra­nje sta­tis­tič­kih poda­ta­ka, kao i dru­gih pos­lo­va iz podru­čja sta­tis­ti­ke koji su mu stav­lje­ni u nad­lež­nost. [↩]
50. Ustro­ja­va se za uprav­na podru­čja osob­nih sta­nja gra­đa­na, udru­ga gra­đa­na, popi­sa bira­ča, ovje­re pot­pi­sa, ruko­pi­sa i pri­je­pi­sa. [↩]
51. NN 37/1994 [↩]
52. NN 44/1995 [↩]
53. NN 96/1997 [↩]
54. NN 149/1999 [↩]
55. NN 59/2001 [↩]
56. NN 21/2002, Stu­pa­njem na sna­gu ove Ured­be pres­ta­je važi­ti Ured­ba o ustro­ja­va­nju župa­nij­skih ure­da (»Narod­ne novi­ne« br. 116/93, 23/96, 96/97 i 149/99). [↩]
57. NN 199/2003 [↩]
58. Vidi Pri­ruč­nik iz arhi­vis­ti­ke. Zagreb : Savez dru­šta­va arhiv­skih rad­ni­ka Jugos­la­vi­je, 1977., Kola­no­vić, J. Arhi­vis­ti­ka i povi­jest uprav­nih ins­ti­tu­ci­ja. // Arhiv­ski vjes­nik, 34–35 (1991–92), str. 9–20, Eržiš­nik, D. Arhi­vis­ti­ka : skrip­te. Zagreb : Držav­no vele­uči­li­šte u Zagre­bu, 2002. [↩]